https://www.theguardian.com/world/2016/nov/03/ai-weiwei-to-west-tackle-china-on-human-rights-whatever-the-cost

Ngải Vị Vị nói chuyện tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại ở New York. Ảnh: Drew Angerer/Getty Images

Benjamin Haas ở Hong Kong

Thứ Năm, 3 tháng Mười Một 2016 

HIẾU TÂN dịch

  Các chính phủ phương Tây cần đòi hỏi Trung Hoa về nhân quyền và ủng hộ những nguyên tắc của các nhà hoạt động nhân quyền Trung Hoa, nhà bất đồng chính kiến Ngải Vị Vị nói – ông ca thán về tình trạng đàn áp mà họ đang phải chịu, và kêu gọi các “đối tác làm ăn” với Bắc Kinh trong phần còn lại của thế giới không nên sợ làm cho tình hình tồi tệ thêm.

Là một trong số những nghệ sĩ nổi tiếng nhất thế giới còn sống, Ngải đã từ lâu va chạm với chính quyền Trung Hoa, lên đến cực điểm trong 81 ngày bị giam giữ của năm 2011 trong cuộc đàn áp qui mô lón đối với bất đồng chính kiến. Sau đó ông bị cấm ra nước ngoài hơn bốn năm, và hộ chiếu của ông bị tịch thu. 

“Điều đó có làm tổn thương tôi hay không không quan trọng, vấn đề là bạn phải làm cái việc mà bạn nghĩ là đúng,” Ngải nói trong một sự kiện tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại ở New York. “Bạn phải tin rằng họ phải nghe. Các bạn biết đấy, họ phải lưu tâm đến những đối tác làm ăn của họ..hoặc họ phải tôn trọng.”

   Ông khuyến khích các chính phủ phương tây duy trì sức ép lên Trung Hoa, cho dù rất có thể nó dẫn đến việc đối xử mạnh tay hơn với các nhà hoạt động.  Trong mấy năm gần đây ngày càng có nhiều  chính khách nước ngoài muốn bỏ việc thảo luận các vấn đề nhân quyền để xây dựng những mối quan hệ kinh tế gần gũi hơn với Bắc Kinh.

  Từ khi Tập Cậnbình lên cầm quyền năm 2012, Trung Hoa đã phát động một cuộc đàn áp qui mô lớn đối với xã hội dân sự, với hàng trăm luật gia và các nhà hoạt động bị bắt hoặc bị tù khi nhà cầm quyền trở nên bất dung hơn với bất kì phát ngôn nào phản đối đường lối của đảng Cộng sản.

“Nếu bạn động chạm đến bất kì vấn đề chính trị nào thì hoàn toàn không có chuyện thượng tôn pháp luật” Ngải nói. “Tôi có thể nói tình hình ngày càng tồi tệ. Hầu như không có một kẽ hở nào cả.”

Ông than rằng ngay đến các luật sư bảo vệ “những quyền cơ bản của khách hàng của họ” cũng trở thành những mục tiêu của nhà cầm quyền.

“Chỉ cần bạn bảo vệ mấy người bị kết tội sai, là bạn có thể vào tù,”Ngải nói. “Và nhiều người trong số họ đã bị kết tội sai mà không hề được xét xử, bây giờ vẫn còn đang trong tù.”

Xia Lin (Hạ Lâm?) một luật sư trước đây đã biện hộ cho Ngải và các nhà hoạt động khác, bị kết án 12 năm tù giam vào tháng chín bằng những lời buộc tội lừa bịp. Nhiều người thấy bản án như một sự trả thù việc biện hộ cho những khách hàng chính trị quan trọng.

Hơn hai trăm luật sư và nhà hoạt động đã bị bắt giữ trong đợt càn quét toàn quốc mùa hè vừa rồi, một số công ty luật đã bị nhằm đến rõ ràng chỉ vì danh sách khách hàng của họ. 

Công việc gần đây của Ngải chuyển từ phê phán chính phủ sang tập trung vào những người tị nạn Syri và loạt chân dung Lego của những nhà hoạt động hi sinh cho nhân quyền nổi tiếng ở khắp nơi trên thế giới.

Cuộc tirển lãm gần đây của Ngải tổ chức ở nhà tù Reading nơi Oscar Wilde từng bị giam, Ngải góp một tác phẩm mô tả chi tiết cảnh ông bị giam, trong đó ông muốn gãi đầu hay uống hớp nước cũng phải xin phép, và bọn lính gác đứng trên đầu khi ông tắm hoặc ngủ.

Ông đã so sánh những điều kiện sống mà ông đã trải qua với những điều kiện mà những người tị nạn châu Âu đang phải đối mặt. Ông nói mặc dù ông đã trải qua sự đối xử cực kì tàn bạo ở Trung Hoa, ông vẫn “không bao giờ có thể tưởng tượng nổi những điều kiện sống như vậy.”