1. NHỮNG BÀI THƠ
“Một tác phẩm thơ dài thực chất là một tổ hợp những bài thơ ngắn.”
E. A. Poe
“Tính chất toàn thể của tính chất đoạn rời không thể được đặt trên một điểm nào:
nó đồng thời ở trong cái toàn thể và trong mỗi thành phần.”
P. L.-Labarthe & J.-L. Nancy *)
Bài Thơ Trắng Và Một Cái Đỏ Vương Vào
Bài thơ trắng từ đầu đến cuối
Và
Có một cái đỏ vương vào
Nhà chính trị không gọi đó là thơ
Nhà thơ gọi đó là bài thơ trắng
Nhà lý luận gọi là bài thơ
Nhà phê bình gọi là bài thơ trắng đỏ
Nhà báo gọi là bài thơ trăng trắng đo đỏ
Người đọc gọi là bài thơ trắng có một cái đỏ vương vào.
Bài Thơ Cái Đẹp Hở
Thi sĩ bất ngờ
không phải vì ngực thiếu nữ đẹp
mà vì một thiếu nữ đẹp hở ngực
Làm sao đưa vào thơ
một cái đẹp hở.
Bài Thơ Bốn Ngón
Hôm nay anh chưa đủ năm bài
còn thiếu bài thơ ngón út
đêm tối giăng đầy trang viết
nửa sáng bên kia trái đất em vào khuất
Cho nợ
bàn tay thơ khuyết đêm nay
ôm em trong mơ
anh bốn ngón.
Bài Thơ Dấu Chấm
Dấu chấm hết bài rất coi thường dấu chấm hết câu
Nó kiến nghị nhiều lần đòi đổi thay hình dạng
Nhưng đều nhận về lời phản bác
Rằng
Giữa bài và câu
Chưa có định nghĩa róng riết nào về sự khác.
Bài Thơ Chân Dài
Cô gái nằm hai chân dài chờ
Anh nghĩ về điều ẩn giấu điều hiển lộ giữa hai
câu thơ vừa viết
Và anh đến với
Bài thơ.
Bài Thơ Sắp Tặng
Một người đi đường đối diện
đã khóc
khi nhận ra bài thơ sắp tặng em lộ hai bàn tay anh
những lời yêu chưa hề có
Em
Tay anh giờ trĩu nặng hơn
bởi bài thơ mang thêm nước mắt người khác.
Bài Thơ Về Nhạc Và Giao Thông Hà Nội
Bản nhạc ấy vi phạm luật thơ
một lúng túng dễ gặp trong giao tiếp ứng xử
nghệ thuật ngã năm ngã bảy
Có khi người ta bỏ đi bản nhạc
ấy
Cũng có khi bỏ hẳn
thơ
(và lập ra thơ khác nhưng đó là chuyện khác)
Thậm chí có khi bỏ ngã năm ngã bảy
(bỏ hết các nghệ thuật cũ lại là rất khác)
Ba kinh nghiệm không nên áp dụng cho Hà Nội giao thông.
Bài Thơ Có Máu Chảy Tất Nhiên
Không người nữ nào tạo cảm xúc trong đó
Chàng thi sĩ chỉ nhớ về nam giới đàn ông
Sự hiện diện những người đồng tính luyến ái cũng không
Vắt bài thơ không thấy nước mắt
nhưng máu chảy
tất nhiên.
Bài Thơ Xe Buýt
lại một thiếu nữ bước lên
khuôn ngực cô tuyệt vời vun nở
song chỉ đủ vào thơ một khổ
với bài thơ hoàn chỉnh và
một khổ thơ rời
thi sĩ xuống
bến tới.
Bài Thơ Thi Pháp
Một tứ thơ về tay
Thi sĩ vội vào bàn viết
Thì một tứ thơ nữa chạy đến
Không
Thi sĩ đã ngồi bàn
với một tứ thơ dứt khoát trong tay
Bỏ sau lưng không tiếc
tứ thơ khác
(Nếu với phụ nữ -
tất nhiên - chàng đã có cách.)
Bài Thơ Thời Hậu Chiến
Chúng ta đọc thơ về chiến tranh
trong bữa tiệc vui tươi tuyệt đối
trung tâm nghệ thuật hoàn toàn thanh bình
Các bài thơ hay vô ngần
là nhờ chủ ngữ gây hấn vị ngữ
nội chiến câu chữ
Vậy đấy
Thơ chiến tranh thời hậu chiến.
Bài Thơ Viên Đạn Mượn
Anh được cho mượn một viên đạn
bắn vào những gì phản thi ca
Chỉ được bắn bằng thơ
Nhưng anh rất vụng
Nên thà để thơ mình nuôi sống bao điều phản thơ
hơn dùng thơ để bắn
Nên suốt đời thơ anh giữ một viên đạn
mượn.
Bài Thơ Thi Điệu
Trong khoảng cách mà trái đất là nhà độc tài
Em cho tai anh làm quen từ vựng tình ái
bằng những bản nhạc bất tử
những lời ca đang trưởng thành
Bao giờ chúng ta yêu nhau đến mức âm thanh vô dụng
Trái đất mỉm cười xoa đầu hai đứa con ngỗ ngược
thở trong nhau
Ở các sáng tạo mô phỏng tự nhiên
Hàng không
Điện tử
Kiến trúc
Âm thanh
Khó nhất vẫn là Nhịp điệu
Bản trường ca khai sinh
Bộ môn Văn-chương-phỏng-sinh-học
Khi chữ im lặng
Giai điệu chưa biết đường lối vào câu thơ
Đứng ngoài giai điệu chờ
Có những giai điệu chết bên các câu thơ sống dở chết dở
Anh chờ trong bóng đêm không âm thanh
Giữ cho hơi thở em đều sau những lần dở dang yêu
Thân thể mỗi chúng mình muốn nói tiếp
Qua màn đêm bị giới hạn của hạnh phúc
Diễn từ Nobel của nhà thơ già từng bị dự tính thay bằng bản nhạc
Tự chơi piano tay trái
Tay phải điều khiển các bài thơ rải khắp sáu mươi xứ sở
Nay đã gục
Cơn đột quỵ khốc liệt lấy đi của ông tiếng nói
Đó là cái giá của Thi điệu
Thật ra Thi điệu vô giá
Thi sĩ đã không biết và
mặc cả
Khi hai nữ đồng tính hôn nhau
ta chỉ thấy Nhịp điệu
Nam giới mà làm điều tương tự
Đề tài được đặt ra
Ngôn ngữ đứng ngoài
Những lúc ấy anh cùng em im lặng
Những bài thơ có giới tính hay không
trong khi giới tính tác giả rõ như chim với bướm
Thơ hay
hiển lộ được chỗ kín
đúng độc giả của mình
Ở trường ca này
Thi điệu
Em
Mình hy sinh một đoạn thơ
để làm mềm nối dính
hai ý niệm khởi thủy thi pháp Platon và Aristote rất cứng nhắc
Sang các đoạn thơ khác
tình chúng mình sẽ ướt
hơn xưa.
Bài Thơ Tại Sao Thơ?
Tại đời chưa đủ thương đau
Tại sông mãi lượn tại cầu mãi cong
Tại em em hết thủy chung
má hồng em nhuốm khăn hồng em phai
Tại anh anh chuộng dặm dài
chân nào để nhớ ngày mai thì về
Tại câu tại chữ làm mê
văn chương nào buộc ai thề với ai
Tại non cao tại sông dài
cao dài ơi có kẻ hoài ngóng trông
Tại đời khôn dại dại khôn
Tại lòng ta mớ bòng bong những vòng
Tại trời vân cẩu u tường
Tại trăng viễn xứ ngăn đường cố quy
Tại hương tại khói có khi
nhà người mượn góc khóc về mẹ cha
Tại kia hoàn vũ bao la
Tại hồn ta nhốt thân ta những ngày
Tại đầu ham bốc lửa say
Tại bàn chân có cánh bay tới trời
Tại người còn ác với người
súng còn có mắt bom rơi sẽ còn
Tại ngã ba tại con đường
Tại sân ga đã cho nương những lần
Tại trang giấy trắng gọi hồn
bao nhiêu câu chữ cùng chôn cũng vừa
Tại ta thắt cổ ta chưa
xong rồi đây kiếp sống đùa sống thơ.
Bài Thơ Về Thơ
Bộ trang phục có thể đẹp mà không vừa
Thân hình không biết ngừng đổi dạng
Bao nhiêu bài thơ về thơ
Bao nhiêu chiến bại
Thơ của thơ
Sự thủ dâm vĩ đại lành mạnh
Và lành mạnh vĩ đại
Trong hạnh phúc đơn
Một câu thơ về thơ
Là một hạt sương ngó về bầu trời
Một tia sáng hướng về mặt trời
Một con suối tìm về biển khơi
Một em bé hát về loài người
Bài thơ về thơ
Có điều gì dư thừa
Lõa thể một người đẹp
Thơ về thơ
Có những cái chói trong sự chói lọi
Mắt đời thường có khi cần nhắm lại
Sẽ nhìn ra.
2. TÌNH TỰ
“Giống như một tác phẩm nghệ thuật nhỏ bé,
đoạn thơ rời khi phải hoàn toàn tách ra sẽ khép lại trên chính nó như một con nhím.”
F. Schlegel *)
Máu Tuyết
Nếu tuyết có tim
tuyết sẽ có máu
Tuyết có máu thì máu tuyết sẽ chảy
khi mùa xuân về
em không còn trong anh nữa
Tim tuyết ở đâu
mà dưới thân anh tuyết tan ngập đỏ.
Đám Mây Tôi Hét
Tôi bỗng hét lên
khi nghĩ đến em
rằng tôi hạnh phúc
Người và vật
Tất cả vẫn đứng yên hay chuyển động
như trước khi tôi hét
Duy có đám mây hồng bay
chợt dừng
dừng mãi đó
dù tôi ngưng hét.
Tướng Vô Danh Trên Mặt Trận Không Tên
Tất cả
đời tôi đã xong
Chỉ duy nhất còn một việc
nhớ em
Nhớ cũng là loại việc trường kỳ kỷ luật
Tất nhiên
Nhớ em là một việc cần kỷ luật và phải trường kỳ
Tôi sẽ nhớ em
Trên mặt trận không tên
của viên tướng vô danh.
Thắc Mắc
Anh nhìn lên trời
và cúi xuống đất
để biết tại sao anh lại bỗng nhớ đến em khủng khiếp
Anh thấy
trời cũng cúi xuống đất
và đất cũng nhìn lên trời
không lẽ cũng
để biết tại sao anh lại bỗng nhớ em đến khủng khiếp.
Em, Nghệ Thuật Và Đám Đông
Tôi nhận ngay ra em trong đám đông
Bức hình nghệ thuật với đủ đầy tiêu chí
Vẫn như ở các tấm hình bình thường và một mình
Tiêu chí nghệ thuật và đám đông không làm thay đổi em
Mà ngược lại.
Thơ Tình Toilet
Nguyễn Đức Sơn thi bá có thơ tình cầu tiêu
Tạ Ký thi nhơn cũng rứa
Hai thiên đoản thi đáng nhớ
Toilet Sài Thành láng boóng
Thơ tình mình không cầu tiêu quê mùa
Ấy gặp lần đầu
lịch lãm nhường trước sau
Đồng lòng cùng đi
Toilet xong
mất nhau
Giờ em ở đâu
Ta quẩn quanh
Đây
thơ
tình
toilet.
Em Yêu Anh Đến Mức
luôn thỏa mãn
tình vô điều kiện
Con mèo vo tròn trong chăn bà lão
Chưa từng trao bất kỳ ai ngoài anh nỗi riêng tư nhất
Anh cũng thế
Để làm nên bí mật tình yêu hành tinh này không chứa nổi
Tất cả các ngôi nhà đều cắn lưỡi
Anh biết em cần anh thế nào
Sự phụ thuộc kỳ khôi
Đừng bỏ em như những làn gió
Mặt trời không bao giờ sinh ra từ bờ môi.
Mỗi Bài Thơ Một Đám Mây Giữ Tạm
Những bài thơ anh gửi tặng
em không thể cho vào nhà
chồng con bất tiện
tội nghiệp chúng
quanh nóc nhà lúng túng bay
mỗi bài thơ anh
em gửi một đám mây giữ tạm.
Về Sự Phải Trái Của Miệng
Tai trái hỏi tai phải
có đúng là cái miệng nó vừa nói “Em yêu”
Tai phải bảo tai trái
giá như miệng cũng có phải trái thì hai ta đỡ biết bao nhiêu.
Lá Thư Hai Chữ
Em đi xa và gửi về lá thư
hai chữ
Chữ đầu nhận quan trọng nhất
Chữ cuối cũng vậy
Cuộc tranh luận kéo dài
tới khi em về
Cả hai chữ cùng biến khỏi lá thư
tự khi nào
Chúng ta mừng khôn xiết
không hề biết.
Một Giây Phút Thôi
Những đôi mắt anh trong các tấm hình đều có em
Dễ hiểu là vì anh nghĩ đến em những khi đó
Anh yêu một giây phút nào hãy ngưng nghĩ đến em
để em được biết dù một ai trong mắt anh
khi đó
Một giây phút thôi
anh nhé.
Chuyện Ba Người
Sau khi em bỏ tôi
Một người phụ nữ khác đến
Chỗ của em bảo nơi này đã có chủ
Người đó mang chỗ của em tìm đến em
trả
Rồi không trở lại
với tôi.
Đối Thoại Của Tóc
Mái tóc dài mượt hỏi bộ ngực căng nở đêm nay chúng mình sẽ đi đâu
Bộ ngực khóc
cúi nhìn trái tim
không nói
Mái tóc rủ xuống an ủi tôi sẽ che chở đừng buồn
đoạn lén quay sau lưng
lệ rớm.
Trái Phải Buồn Thương
Em đã đi khỏi cuộc tình
Tôi ra đứng hàng hiên đợi nắng
Tay trái cầm tay phải cho đỡ buồn
Nắng đến rồi nắng đi em cũng vậy đi rồi lại đến
Nhưng cho tôi được buồn trong khi đợi
Tay phải đã bớt buồn và đang thương cho tay trái
Đi khỏi rồi em có thấy vậy không.
Chuyện Tình Di Dân
Mở lại những lá thư
ngày ta chưa là nhau
Nhiều chữ đỏ mặt
Có những dòng nằm bẹp xuống tận cùng của ngữ nghĩa
Thậm chí vài trang toan tự tử
Tôi vội đóng kín cả lại
Trở về bàn ăn
em đang chờ
Chúng mình nhai lại các ngày mai về nỗi nhớ quê ở kẻ di dân
Tôi không có lưỡi miệng khác để nhấm nháp
sự xấu hổ của quá khứ
mà có thể em sẽ ghê răng.
3. ÁI ÂN
“Trong những bài thơ viết dưới dạng những đoạn rời,
tính chất toàn thể đa phức không tạo thành cái toàn thể
nhưng làm cho cái toàn thể này tròn đầy;
toàn thể không là tổng cộng những thành phần
vì toàn thể cũng là sự tách rời và khép lại của thành phần.”
F. Schlegel *)
Thi Pháp Trong Thơ Và Văn Hiến Trên Giường
Trong thơ
em cởi hết mình
Kể cả những kỹ xảo cuối cùng của thi pháp
Trên giường
em kín vô cùng
Bảo toàn dòng văn hiến tới tận từng sợi tóc.
Trong Công Viên
Nơi hai người làm tình
về sau
có pho tượng
ngẫu nhiên ở đó
cả hai người đều đã chết
pho tượng đang sống
tất nhiên.
Ngày Và Đêm Với Chúng Ta
Đêm hỏi ngày
để biết anh làm gì những lúc em ngủ
và xem trái tim anh đập liệu có hướng về em
và vân vân
Những câu hỏi tương tự
ngày hỏi đêm
Không biết hỏi nhau như thế
đêm đến ngày đi
chúng ta chỉ biết chào gặp nhau và làm tình
và hẹn gặp lại
Nhật Ký Lính Mỹ
Những tòa nhà được gọi là chọc trời
thật ra chúng đang làm tình với đất
Anh bật cười
phát hiện sự vô duyên của ngôn từ
Để em khóc nấc giữa căn phòng
mình vừa ở trong nhau
anh nhận lệnh lên đường đi Iraq
theo cái hữu ý
từ nhận thức.
Cái Hôn Để Lại
Em đang muốn hôn tiếp
nhưng phải ra đi
Tôi hôn lên cái hôn của em để lại
Lần đầu tiên hiểu
về sự độc lập tự do của các bộ phận trong
tâm hồn và thể xác
Em Có Tình Ngực Em Có Lý
Em kêu
đừng làm ngực em đau
Ngực em bảo
không sao
Em có tình
Ngực em có lý
Lục Bát Hai Ta
Sau cuộc yêu
mỗi người nằm về một hướng
như hai câu lục bát
rời ra
Nào tiếp nha
em câu lục anh câu bát
lại những dòng thơ quấn quít
Hai ta.
Hôm Ấy Hôm Nay
Hôm ấy anh không chạm tay em
Vì ở đó đang có cánh
Không nhìn vào mắt em
Nơi đang có lửa
Không ngoái nhìn thân thể em
Một dòng sông uốn
Và anh có tất cả
Hôm nay
Đôi cánh của tình yêu
Lửa của tình yêu
Dòng sông của tình yêu
Tất cả
Cuộn trên anh.
Ngôn Tình
Với những câu chữ em mở mình
khiến anh thức tình hơn các động thái ái ân
Ngồi bẹp mớ phim XXX đọc thư
trong những đêm thúc thủ
Me-xừ Foucault
(xin lỗi nếu phạm vấn đề riêng tư, nhưng
ông thày đã tịch từ 1984 nên không ngại lắm)
khi viết “Quyền lực con người được thực thi qua ngôn từ”
hẳn cảnh cũng bết
như anh.
Bộ Ngực Em
Em muốn cho anh biết bộ ngực của em
nhưng bộ ngực chưa chịu
và muốn biết về anh
Thế là anh và bộ ngực của em được làm quen
tự do tìm hiểu
Thế là anh và bộ ngực của em
không cần em
say đắm nhau
Tới một ngày bộ ngực bỏ em theo anh
rồi mãi mãi
Đó cũng là lỗi lầm của em
Đó cũng là bộ ngực của em.
Quan Niệm Mới Về Việc Làm Tình Bằng Lưỡi
Cuộc yêu đêm qua vắt kiệt cả hai
Người phụ nữ nói cần đi nghỉ sớm
Người đàn ông gật đầu
Và hai người nằm xuống
hạnh phúc
Họ nói mãi về những gì xảy ra hai mươi tư giờ trước
Họ nhắc lại tỉ mỉ từng động tác nồng
chính xác mỗi lời thê thiết
Nằm kề bên nhau
họ nói với nhau
không dứt
... Tên trộm nghe hết
chợt thấy cần một quan niệm mới về việc
làm - tình - bằng - lưỡi.
Bàn Tay Chàng Bị Nàng Chặn
nơi mép đầu vực sâu
kể từ đó
chàng kinh qua biết bao nhiêu vực
không bằng tay.
Sự Sám Hối Của Một Bàn Tay
Khi bàn tay này của tôi chạm lên ô nhỏ da thịt em
bàn tay kia rụt lại
nhắc về lỗi lầm với em trước đây cả hai bàn tay cùng phạm phải
ở đâu đó
có thể em chưa biết
mà cũng có thể em đã biết
từ lâu.
Cái Lưỡi Ở Hai Người Tình
Chúng mình
sau tháng ngày xa
Hai cái lưỡi chưa về kịp
Chúng mình vẫn chuyện trò
bằng toàn thân thể còn lại
trong khi chờ hai cái lưỡi
đang về.
Trên Xe Buýt
… Chúng mình ngồi gần
nhưng quá xa để những sợi tóc
tìm đến nhau
Chúng mình cùng nhìn những đám mây trời
và thật vô vị chẳng thấy gì ngoài mây
Chúng mình nói về thơ
đến nỗi những người bên cạnh đi vào giấc ngủ
… Thôi bỏ đó chuyện những lần trước
Suỵt
Chúng mình đang làm tình
hôm nay.
Tình Mưa
chúng tôi làm tình thì mưa lâm râm
giọt này cái hôn của tôi khi vừa gặp lại sau hai tuần xa cách cái ôm xiết của em lúc tôi vừa ngồi xuống ghế là giọt kia tôi vuốt mái tóc em làm nên giọt kia nữa em gào gọi tên tôi liên tiếp mấy giọt đây
vô vàn giọt trời từ hai thân thể người
cứ thế
ái ân rồi đến lúc ngưng
mưa trời cũng đành tạnh
trong khi hai hình hài ngấm nhau
những giọt trời thấm đất.
Vết Chàm
Khi một người không phải là tôi
nhìn thấy nó
vết chàm trên người em
đã đỏ lên
xấu hổ.
Biện Luận
Nếu ai cũng ra đường sau các cuộc làm tình
thì mặt đất chứa đầy những bộ phận sinh dục
Nhưng không
Trái đất này được hình thành
từ những trái tim
Chỉ cần để ý một chút bạn sẽ thấy dưới mỗi bước chân mình
những tiếng đập.
[Trích ghép từ bốn trường ca Thơ thời gian, Thơ sao, Trăm thi điệu, Song sinh]**)
Vancouver, 1/1/2017
-----------
*) Dẫn theo Đào Trung Đạo; Thi pháp đoạn rời của René Char, gio-o.com.
**) Một phiên bản khác sẽ in trong tuyển tập “40 năm Thơ Việt hải ngoại”.
