Nguyễn Man Nhiên làm thơ, vẽ tranh, viết nghiên cứu. Anh đã xuất bản các tập thơ Đêm dịu dàng thế kia, và gió… (NXB Trẻ, 2012); Dưới rặng san hô bị chôn vùi, tôi nhìn thấy biển (Lotus Media, USA, 2015); Giấy linh hồn gấp (2017) và một số sách biên khảo về văn hóa dân gian…

Gần đây, giải Văn Việt lần thứ 2, Nguyễn Man Nhiên là một trong các tác giả thơ được đề cử.

Thơ Nguyễn Man Nhiên như mảng màu. Anh tung lên khoảng trống  tự do, nhịp điệu và câu chữ thoải mái bay bỗng, khi gặp màu sắc tung hứng , bức tranh thơ có khi là hình khối, có khi là đường nét tùy theo góc nhìn…của người đọc.

Văn Chương Việt xin giới thiệu chùm thơ dưới đây của anh.

bài thơ biển

tôi thích cái lều tối trên đảo, bên miệng một núi lửa chìm sâu yên tĩnh

mùi cá thối len vào và ra khỏi giấc mơ

bọt sóng lè lưỡi trắng những cây bàn chải

đang cơn động đực, những con chó mõm đen ngồi xổm và ủ băng giá

đêm ngả lên ngực tôi cái bóng gợi tình của nàng thơ mát mẻ

mặc kệ những thây ma hà hơi vào tấm gương mặt trăng tê cóng

ở đây số phận có thể được ve vãn

với chòm râu ẩm ướt của loài bạch tuột

nơi những bụi cam thảo vẫy đuôi và những đóa anh túc gào lên dưới nắng

từ các phao neo đần độn

những con cá nướng bùn đã xức dầu tấn phong

linh hồn tôi trong bình minh say ngủ

tôi đổ vào ly rượu trắng

tiếng sột soạt biển xanh

hình ảnh ngôi làng bắt đầu từ muối

bài hát cùng bụi sỏi

đôi mắt ướt chảy vào mùa thu

một con tàu đắm nhỏ

nghe mưa bụi xóa mái nhà

đêm là mảnh bom tô màu lên khoảng trống

cái miệng sáp vẽ lại mặt trời

tóc giả du côn

ẩn giữa những rễ cây chải kỹ

mùi cá rửa bến tàu

một miếng da mềm dưới nắm tay

nhắc nhở rằng tôi sống

những cơn gió đã qua đời

trong cái tổ mùa đông giá rẻ

tôi mọc nấm rêu độc trong phổi của mình

sinh vật lông dày co rúm

bóng nắng ngày hôm qua

đuổi theo mùi cỏ khô chạng vạng

một đốm sáng trên màn hình

biến mất vào đám mây che phủ

tôi như bụi cây sắp bão trước hiên nhà

cúi xuống gọi con chuồn chuồn cánh mỏng

gió thổi đêm ra khỏi cây

dán chúng lên cột đèn và ống khói

tháp chuông cẩm thạch của nhà thờ rải sỏi

đồng hồ kêu tích tắc lời thú tội

các ngôi sao đơn độc làm một cầu vồng

bầu trời là chiếc áo dài tay xấu hổ

qua khe nứt lá thở

sáng các ô cửa kính màu

tôi cắt mưa thành một bó cồn cào

mùa xuân bắt đầu tan chảy

dưới rặng san hô bị chôn vùi, tôi nhìn thấy biển

khi tôi suy nghĩ về những rắc rối của thế giới, tôi tìm thấy những cây bút chì màu và bắt đầu phác thảo một ngôi nhà tuyệt đẹp

tôi dùng màu xanh để vẽ đám mây và bầu trời, màu vàng để vẽ cây cối, màu trắng để vẽ khuôn mặt các vị thánh bất tử

giữa va-li trống, họ mặc những bộ quần áo cũ của người đã mất

từ cổ họng vẫn còn nghẹn tắc nỗi sợ hãi, họ hát vang như thủy thủ và chạy qua các rào cản như một con lăn trên đường mù và điếc

khi tôi suy nghĩ về những rắc rối của thế giới, tôi lắng nghe các vị thần trong chai

nơi thẳm sâu lưu giữ các thảm họa, tôi nhìn thấy cái bóng tối mịt của con tàu đắm

dưới rạn san hô bị chôn vùi, nó bất lực nằm im như một linh hồn vĩnh viễn neo đậu

ai biết được bao lâu, chỉ khi tôi chọn biển, nó đã quá muộn, như dễ dàng thổi tắt ngọn lửa leo lét trên cây nến

khi tôi suy nghĩ về những rắc rối của thế giới, tôi nhận ra sức mạnh vạm vỡ của các ngón tay đông cứng

như rễ cây gân guốc, tượng đài lớn nhất của tôi là những cột mốc đóng sâu vào lòng đất

trên những hòn đảo và dãy núi xa xăm, người con trai của cá ông gởi đến tôi chút muối của hy vọng

ngoài kia những cơn sóng thổi trắng thủy triều

bên dưới rặng dương già, như một lão ngư buồn thiu, tôi nhìn thấy biển

tôi sống trong căn nhà có biển

ở ngoại ô

bên đường ray sắt gỉ

tôi chụp ảnh hoa dại trong hồ bơi

tôi lặn cùng đàn bò trên đồng cỏ tối

trong cái lạnh và chuột

đôi mắt tôi bị cắn

hai tay tôi, đôi cánh chở ý tưởng

mắc kẹt trên các vì kèo

tôi là một cơ thể ngập nước

với hành lang chảy tận chân trời

màu xanh của tĩnh mạch quanh co

như dòng sông phân nhánh

một đợt sóng lao xuống cầu thang

tiếng ầm ầm của những toa xe lửa

cơn mưa đánh thức mái nhà

cánh cổng im lặng như chết đuối

dưới ánh nến

bầy đom đóm khiêu vũ quanh bàn ăn

những con cá nhỏ gần như vô hình

theo tôi về phía sáng

tôi nhổ xuống sông

những cơn giận rỗng

một bình hoa trên bàn

một bó hồng run rẩy

những chiếc lá úp lại trong bóng đêm

và mở ra trong nắng sớm

bài thơ viết trên tàu đáy kính

dưới bầu trời triều đỏ

đang chảy ra

màu sơn từ biển chết

bạn tôi cắt một mảnh sân vuông

với một cây bàng để chăn thả

mùa hè khói

trong ánh sáng nóng rẫy của bể lò rèn

tôi mang theo thỏi mực xanh lá cây

ngâm nó vào nước mặn

mặt trời chiếu qua đám rong tảo dại

những con cá bơi vào bóng râm

như những bông hoa héo

chúng hôn nhau

vật lộn

bên dưới tấm thảm dơ bẩn

là những viên sỏi trắng

những giọt mồ hôi lấp lánh

của đảo san hô

vết sẹo dài ngoằn ngoèo

chảy qua các đầm lầy kỳ đồ đá cũ

chúng tôi cười

khi không thể làm điều đó

trên tấm khăn trải bàn nghiêm trang

trong các lô đất trống

những con ong do thám

một thị trấn ma

và rất nhiều đốm lửa leo lét đêm dài

không dành cho ai hết

di sản

hằng ngày tôi thu thập những bức ảnh vượt thời gian

ở bãi rác của bóng tối

một con mèo lăn trong bùn

một đứa trẻ tóc xoăn nhìn qua cửa chớp

lần đầu tiên đi máy bay

tôi nhớ tiếng cười của mình bay trên

những đám mây đồng phục trắng

nhà. phố. đám đông. một đời sống chết

như bầy cá voi mắc cạn trong sách khải huyền

tôi đã được dạy để tôn kính

mùi thối rữa của những tấm vải liệm

nắm tro thừa kế ném trên cao

nhét vào miệng mùi cao su cháy

hàng xóm của tôi là một con ma phiền muộn

với gọng kính dày

hắn đang bỏ bom tôi

những ngày phập phồng giả tạo

tôi ngã và rơi xuống

như con tàu bị đánh đập

bị giết chết từ từ

biển thở đầy phổi những lượn sóng xám

phiên bản của đàn cá di cư

hay đám ma trôi dạt

trên chiếc giường đẫm mồ hôi

nơi những người lùn lớn lên từ phương trình bậc hai vớ vẩn

tôi tìm thấy dòng chú thích miêu tả các thánh và tông đồ

trong giấc mơ chèo thuyền bị rách

động vật tinh thần

hàng ngày bạn pha trộn ý tưởng và phát nổ
như cái bóng bán dẫn không sợ hãi
chúng ta đọc nhau trong một cuốn sách
một máy quét hồng ngoại có thể do thám
chiều dài của tâm hồn
tiếng vang một giọng nói 
ẩn nấp sau bức tường lộn xộn 
hay một bóng mờ nhân ảnh
hiện hình từ đống tàn tro ký ức

tôi nằm trên mặt đất và vẽ lên bầu trời

những giấc mơ không hình dạng
những áng mây u ám thổi vào thị trấn 
như dòng hải lưu bất lịch sự
cuốn theo đám rong sậy phù du
tôi vẽ thần tự do đang tái nhợt trong bóng tối vì mất máu
tôi vẽ mặt trời đen
dấu mòn vó ngựa
các sông ngòi và đồng ruộng trôi qua
sự thống trị của những cối xay gió 
thi ca với rất nhiều lỗ đen
trên một đại lục không kinh độ, vĩ độ

từ cánh rừng bạc lá
bàn tay người tôi tớ
vẽ truyền thuyết chảy như máu
nhà tiên tri trong khói mù mịt
tưới dầu hỏa nguyền rủa hòa bình 
và nỗi đau buồn béo này 
khoác bộ lông rực rỡ của người ở hang
các mảng bám lịch sử màu xám biến cách
các công cụ cùng nhau gỉ

sau khải huyền [1]

tôi vẫn thích lẻn qua cửa

đi trở lại phía bờ xa

vùng nước nông máu ấm

tôi thấy phản chiếu mình trên mặt sóng

với mái chèo rỉ sét

nút buộc tời buồm

mùi cá tươi

và phà linh hồn chết

từ nơi chúng tôi đứng

cơn mưa bỏ chạy theo hướng của vịnh

chỉ nhìn thấy vệt trắng con đường

những cánh đồng mờ xỉn

tôi ngồi hàng giờ trong quán cà-phê 

và phác thảo đám người xa lạ

tôi săn những bóng ma đóng chai

bập bềnh trôi trong quá khứ

sau khải huyền [3]

mùa thu đóng khung khuôn mặt nàng

cây rong nho chín đỏ

lơ lửng ở tầng thứ mười hai

cao ốc sài-gòn

chúng tôi ăn những miếng bánh khoái khẩu

có mùi vị sợ hãi

uống một cốc hoặc hai

rồi bàn về nguồn gốc của cô đơn và cái chết

khi các ngôi sao bắt đầu nhìn

xuống đường dây điện chằng chịt

cuộc trò chuyện chuyển sang chủ đề an toàn hơn

chẳng hạn đi câu

có lẽ tôi đã mơ

câu được con cá lớn đầu tiên đời mình

với chiếc cần sét đánh

trong đêm tháng chín ngọt

thành phố sâu vào bên trong

một mê cung mái nhà

tôi thấy ánh mắt lấp lánh

như tảo bẹ dưới đại dương

của những người không ngủ

và mặt đất mềm hơn để nuốt

những giọt nước biển mặn chát

như nước mắt con tàu

khi linh hồn của nó đã đi với những cơn sóng

những âm thanh cuồng nộ

bên trong một vỏ sò

mười hai dặm dưới biển sâu

tôi giấu con cá đời mình

bắt được từ cuộc sống

đi vơ vẩn vào hành lang

và thổi lên trời

những bong bóng nước

sống qua mùa đông

tiếng nói run những vỉa hè mòn

chiếc ghế dài như đêm đổi màu khi đói

tôi phóng to vẻ cô đơn

những tầng mái rực đèn

các bức tường đúc bằng bóng tối

trở về vùng nước sâu

tôi như con chim tắt tiếng trong ánh chiều mờ nhạt

chàng thiên sứ sau mưa

chuông nhà thờ đổ đầy khoang hành lý

trên quảng trường các dấu thánh

tôi đi tìm kiếm vẻ đẹp bất tử

của một vị thần

gió quất mặt đất sưng lên

giống như bong bóng thổi

giờ chết lấp đầy chúng ta

mùi của rễ cây đè nặng

tôi là con nhện giăng tơ lúc hừng đông

hay linh hồn mắc lưới

những tối mùa đông dài

biển lạnh như kim loại

tôi đổ vào thế giới bên kia

một gói đường đắng ngắt

dưới bóng cây tuyết tùng

ngày giống như bản tin khí tượng

tôi rời khỏi cái ổ kén nhăn nheo

và cúi đầu trước một ngôi đền

bên ngoài đồng bằng trầm lặng

tôi hỏi lũ chim sẻ về bí ẩn của những cơn bão đêm

đang niêm phong trong thùng gỗ

con quái vật của sương mù

sinh ra từ một tảng đá gần lửa

tôi nghe tiếng ong bay

trong cánh rừng mê hoặc

đàn kiến lang thang vào ban ngày

làm tổ trên chiếc đồng hồ cát

dưới bóng cứng cỏi của rặng cây tuyết tùng

tôi là một sinh vật thẳng đứng

nơi bộ lạc bắt rễ với thần thoại

những con nhện ăn nhiều muối

một dự báo trắng
 

đó là ban mai

thời điểm thích hợp để đánh cắp ý tưởng

từ những lùm hoa dại

không ai nhận thấy buổi sáng biến mất

trong đám cháy rừng

không khí như những con chim giận dữ
 

tôi đi tìm câu trả lời

từ trán các ngọn đồi xanh xao

từ đám tro bụi bao phủ người chết
 

sự thật là một vết đỏ trên ngực

nó biết làm đẹp
bằng những quả đấm không tì vết

những tiếng leng keng của trẻ mục đồng

chỉ còn là ngọn gió đắng

thổi qua tán cây cao nhất

bài thơ tặng con vượn núi lang thang
 

những đám mây loét 
ngược gió
những ngọn đồi cởi quần áo 
những đồng cỏ và các cuộc chiến tranh

tôi nấp trong hẻm núi và chờ đợi
thảo nguyên giống cái miệng đói của tấm thảm ngựa vằn
kể lại truyền thuyết loài chim ăn thịt 

trong đêm ra mắt bóng tối 
tôi nếm vị ngọt dải thiên hà
lồng ngực bận rộn các ngôi sao 
những con côn trùng lấp lánh

nơi sừng quẫy đạp bức bích họa trên đá cháy
tiếng gầm dữ dội của loài thú ăn đêm

hay tiếng cười linh cẩu 
làm sao vẽ được cái chết tráng lệ từ ngọn lửa

tôi trốn trong màu rêu yên tĩnh bên bờ vực 
dưới tán lá xanh um những nhà thơ mọc như rừng 
mùa xuân ẩn cư quanh lều cây bụi thấp

mùa xuân trong mỗi bụi cây hẻo lánh

khu nhà dốc đá xám 
uốn cong thành một dấu hỏi
những cây cọ ngày
dường như sắp chết
trên mặt đất khô 
đầy những cuộc đánh nhau tưởng tượng

tôi chỉ có dạ dày đói meo
và một bụng đầy xăng
cỏ dại
một ngã ba đi lén qua đường 
mạng che mặt ẩn danh 
cùng cái đầu mất tích

một chút biển bên cạnh tôi
mặn từ quá khứ
con cá đêm chết ngạt
trong cơ thể đã khâu lại
của vỏ trứng mềm 
tiếng quạ kêu trên nhành cây gãy
run rẩy như ánh đuốc buổi gọi hồn 
những cái chuồng mở cửa
người đứng xếp hàng
bầu trời thiếc mềm dễ bay hơi
mùi đám đông 

cháy như bầy kiến

gió thổi từ sa mạc
những điệu kèn câm
xuống dọc theo cột sống
một cơn bão cuốn
làm thế giới rơi đi 
trượt trên tấm da trơn mầu mỡ
phổi của tôi vẫn bơm
ánh đèn đường vàng vọt
máu từ độ sâu đủ tối
như giọt buồn lễ tang 
lũ côn trùng thở chậm

ngày xanh mãi
theo dấu chim ưng
tiếng vọng những tro cây
chôn vùi trong tuyết 
những du sĩ nhảy từ trời xuống
ngôi rỗng của vô biên
nguệch ngoạc những lời tôi không hiểu
những con ngựa núi bờm vàng 
sải vó trên mảnh đất bỏ hoang

đói nghèo và giận dữ

và trong cái nhìn kinh ngạc của các vị thần
tôi phá vỡ lớp vỏ dày mùa đông
di chuyển những ngọn đồi thấp 
dòng sông chảy chậm dưới cửa ra vào
vách đá dựng nhấp nhô vực thẳm
bài thơ của hình và đường
của mưa và lạnh buốt
nơi bình nguyên tỏa sáng dịu dàng 
mùa xuân rồ dại cuối cùng đến sớm

ngày đẹp trời với những giấc mơ nở sớm

đôi khi với một cái mũ

hoặc chiếc giỏ đan

tôi hái mơ ước

trong vườn cây ăn quả

tôi làm đầy túi tôi

vài mái ngói sứt mẻ

tiếng sủa con chó hàng xóm

ánh đèn pha xe hơi

chạy nhanh trong màn sương mỏng

những giọt nước mắt đêm muộn

như ngọn nến cháy âm ỉ

chiếu sáng phần còn lại của khuôn mặt sẫm bóng

tôi đang mở

một quyển sách rảnh rỗi

một đại dương rộng lớn trên đó

mọi thứ xuất hiện trong tầm tay

trịnh trọng như những cái khuy măng-sét

một con chim thổi sáo trong bóng râm

mơ về người bạn đời

trong tán lá dịu dàng của nó

khoảng cách giữa chúng tôi biến mất

các hòa âm khác thường

như lòng tốt bị bóp nghẹt với vụn bánh mì

sẽ nảy nhánh và ca hát

khi mặt trời rơi xuống

trên một cái muỗng chịu lửa

những bức tranh rơi vào biển sương mù

như mảnh ván của con thuyền vỡ

những ý tưởng kỳ lạ của sự hoàn hảo cuốn trôi

từ những ngọn đồi màu tối

bò ra một bóng ma gầy

người gửi đến tôi như một sứ giả

chòm sao mùa tang lễ

những ma-nơ-canh để ngực trần

đôi mắt cô ấy yêu tôi

mảnh plastic của keo xịt tóc

tôi như đứa trẻ chạy qua rừng

trối chết

không sao đâu, nhóc

miễn là tôi đang ở đây

đẹp trai như một ngôi sao điện ảnh

tôi sẽ dán ẩn dụ này

lên tấm bưu thiếp

giống như hai chữ khủng khiếp

tự do

trong tiếng vọng bức tường đá khô

ngôn ngữ là cái bóng rơi xuống

nghệ thuật chất đống

mỗi buổi sáng hoa tươi

và giấc mơ của ngày hôm qua bị lãng quên

tôi có thể vẽ nó như là

cuộc sống vẫn còn

một cửa sổ đầy ánh sáng