“Những cuộc hẹn bên lề” là tên gọi tác phẩm mới nhất của nhà văn Trần Trung Sáng do Nhà xuất bản Hội nhà văn ấn hành. Sách dày gần 200 trang, khổ 13,5 x 20,5 cm, với 17 truyện ngắn chọn lọc. Theo nhà nghiên cứu văn hóa người Pháp gốc Việt Gérard Chapuis, tác phẩm của Trần Trung Sáng thường gắn liền với các đề tài tuổi thơ, tình yêu, tình bạn, mãnh đất và con người quê hương Việt Nam…Tuy nhiên, với tập truyện “ Những cuộc hẹn bên lề” ra mắt lần này, nội dung đa phần gần như là về  tình yêu. Trong đó, những truyện ấn tượng nhất như Chuyện Ngọ xưa, Con nai nhỏ trên đoạn đường gian nan, Xa rồi Udon Thani, Ga nhỏ, Bức tranh thiếu nữ, Họp lớp…

    Hầu hết những người có tác phẩm đầu tay in trên Tạp chí Bách Khoa (1957-1975)  đều trở thành những cây bút nổi tiếng. Tạp chí “Thư Quán bản thảo” ở Hoa Kỳ vào năm 2011 đã sưu tập lại 4 “truyện ngắn đầu tay” của 4 tác giả đã đăng ở đó qua các mốc thời gian. Nhưng người đọc không hiểu tác giả của truyện ngắn khá đặc sắc có tựa đề “Con nai nhỏ trên đoạn đường gian nan” xuất hiện vào giai đoạn cuối của tạp chí này: cây bút Tần Hoa,  sau đó có còn theo nghiệp văn chương hay không?

Đến nay, với tập truyện ngắn “Những cuộc hẹn bên lề”, người có quan tâm theo dõi dòng chảy của luồng “Văn học Miền Nam” sẽ “ồ” lên rằng, té nhà văn Trần Trung Sáng của đất Đà Nẵng hôm nay chính là cây bút Tần Hoa năm nào!

Khi được đăng “truyện ngắn đầu tay”, tác giả Tần Hoa mới 17 tuổi đời. Với “Những cuộc hẹn bên lề”, thì đây gần như là một tuyển tập. Vì lẽ, với 17 truyện ngắn được viết qua các chặng đời, ẩn chứa nhiều biến động và những cảnh ngộ xã hội đổi thay, nhưng tác giả vẫn giữ một giọng văn trong sáng; khai thác nội tâm qua các chi tiết chuyển động lớn, nhỏ. Cho dù, có khi nó chỉ là “những cuộc hẹn bên lề”!

Ở tạp chí Bách Khoa, nhà văn Võ Phiến là một trong những người quyết định cho sự xuất hiện của các “truyện ngắn đầu tay”. Trong bộ sách Văn học Miền Nam 1954-1975, tại tập số 4 (về thơ), ông có nêu một ý: Thơ là làm cho mình, còn văn là để viết cho người. Nhưng ở cả tuyển tập này, Trần Trung Sáng gần như đều viết cho mình. Dễ nhận thấy là ở những câu kết của mỗi đoạn hay cuối mỗi truyện.

Ngay truyện ngắn đầu tập là “Con mèo ngái ngủ”, tác giả đã “hé lộ” cái nhận xét rất “thầm kín” của riêng mình (và cho mình), khi ông lần đầu gặp và tiếp xúc với các thiếu nữ Hà Nội. (Chàng mới từ vùng đất phía Nam ra tới “thủ đô” sau ngày thống nhất đất nước!):

         -Nhưng với tôi, đáng nhớ hơn cả, đó là những cô thiếu nữ Hà Nội. Trời ạ, cứ 10 cô thì có đến 9 cô rưỡi đẹp mê hồn. Nói mê hồn là chắc chưa chuẩn xác, phải nói rằng đẹp và sâu lắng tựa bước ra từ những trang sách Tự Lực văn đoàn! (Con mèo ngái ngủ, trang 9)

“Tâm tư” đó đã hé lộ ra cái nền văn hóa đã tạo nên cái “background” cũng như xu hướng thẩm mỹ của một con người “từ tuổi mới lớn đã thích làm văn chương”! Cái tính cách ấy càng bộc lộ rõ hơn khi ông ghi lại cảm xúc nhớ lại cái gánh xiếc mình từng xem từ thời thơ ấu: Trước khi cùng mấy người bạn bỏ đi sang gian hàng khác, tôi đưa tay hướng về người tí hon vẫy nhẹ. Tôi không thấy anh ta có một động thái nào khác với những chú rối kề cận, ngoại trừ ánh mắt nhìn lại tôi. Tôi tin chắc như vậy. Bởi, ánh mắt ấy thật xa xôi, đầy u uẩn, và có lẽ đến nhiều năm sau nữa, nó khiến tôi nhớ mãi, không quên (Người tí hon trong gian nhà bạt, trang 22-23)

Người đồng điệu cũng sớm nhận ra tấm lòng nhân hậu của cây bút Trần Trung Sáng ở “Góc khuất cuộc đời”. Đây là truyện ngắn ghi được nội tâm của những người có nhiều thua thiệt về thân thể và cảnh ngộ xuất thân. Và họ vẫn quyết đi tìm những hạnh phúc nhỏ nhoi trong trong cuộc sống ngày ngày bươn chải. Câu văn kết truyện:

…Và chốc lát nữa thôi, trong một ngõ khuất cuộc đời nào đó,  gã cùng  cô vợ trẻ vẫn còn mãi niềm hạnh phúc ngọt ngào, giản dị bên bữa cơm đạm bạc cùng chiếc Tivi rộn ràng màu  sắc, âm thanh như lời gã kể (Mát-xa, trang 52)

Tấm lòng nhân hậu, luôn mơ tới cuộc sống tốt đẹp của Trần Trung Sáng gần như trải đều khắp các truyện, từ những hồi ức về tuổi thơ trong “Họp lớp”, “Chiếc nhẫn cưới”, hay “Cuộc đua”… Ông luôn mơ tới điều tốt đẹp nhưng không hề có ý “dạy đời” như các cây bút “chính thống” có nhiều ưu đãi xuất hiện cùng thời. Đó là tính cách rất đáng quý đối với những cây bút có tuổi vào đời vào thời điểm xã hội có rất nhiều biến động lịch sử, cả về vật chất lẫn tinh thần! Nó tạo nên sự thú vị để người đọc nhận ra, như tấm lòng hiếm có của một cô “Dì ghẻ” với đứa con riêng của người chồng.

Ở “Thị trấn bên kia suối”, nhân vật là một cô gái phải liều mình mưu sinh bằng cách bươn chải đi mở quán nước nơi bãi đãi vàng, đã một lần nữa nói thay lời tác giả: Nhà báo, nhà văn như anh mà không hiểu hở? Bất kể là hoàn cảnh mô, một khi con người còn biết ước mơ, hy vọng thì người ta còn chịu đựng được hết (Thị trấn bên kia suối, trang167). Trong truyện ngắn này, các sự cố và hình ảnh diễn tiến bất ngờ như khúc phim phiêu lưu-hình sự. Nhưng bù lại, tác giả biết làm cho người đọc thay đổi xúc cảm bằng những đoạn văn miêu tả về cái đẹp của thiên nhiên và con người. Đó là: Những múi tóc xoã tung. Những cánh tay trần. Những vồng ngực khoẻ khoắn. Những đường cong hoang dã... Tất cả nét đẹp diệu kỳ của tạo hóa thấp thoáng phơi bày sau những làn vải mong manh, ít ỏi, phập phồng trong làn nước… (Thị trấn bên kia suối, trang 155-156)

Những thủ thuật nhỏ ấy góp phần tạo nên thế mạnh để Trần Trung Sáng có thể vững vàng bước qua nhiều thể loại trong sáng tác. Được biết, trước đây ông đã có tới 7 đầu sách được in, từ các tập truyện ngắn đến truyện ký, tiểu thuyết… Nhưng có lẽ “Những cuộc hẹn bên lề” là các truyện ngắn được tác giả chọn lọc kỳ công hơn cả. Hy vọng tập sách sẽ một lần nữa tạo dấu ấn để ông tiếp tục dồn hết mọi tâm trí và cảm xúc tiếp nối hành trình sáng tác văn học không mệt mỏi  của mình./.

Ảnh: Bìa sách tập truyện “Những cuộc hẹn bên lề” của Trần Trung Sáng

Box: