Nói thật và nói dối luôn luôn là một đặc quyền (nhiều lúc còn là đặc lợi) của con người, chỉ riêng con người mới có quyền sở hữu hai thứ “bảo bối” đó.

Nhà hiền triết Arixtos có câu: “Kẻ dũng cảm nhất là kẻ dám nói ra một sự thật, rằng gã chính là một tên nói dối. Nhưng trong suốt cả cuộc đời, ta chưa hề gặp một kẻ như thế bao giờ”. Chả cứ gì đời Ngài. Kể từ khi Ngài nói ra câu đó đến nay, đã mấy nghìn năm, nhân loại hình như cũng chưa có hân hạnh được chứng kiến một kẻ nào dũng cảm như thế. Vậy mà trên thế giới, đâu đó lại lưu hành một vài bộ sử giống y chang những cuốn... hồi kí mới lạ chứ. Cái mà con người càng ngày càng cảm thấy túng thiếu chính là... sự thật. Bởi sự thật thường được khẳng định nhiều nhất từ cửa miệng của những kẻ... dối trá. Sự thật, nếu có thì cao lắm cũng chỉ là một nửa sự thật mà thôi. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một chân lý bất di bất dịch, rằng có những sự thật tin được, có những sự thật không thể tin được. Song mặc kệ cái sự tin hay không tin, thì sự thật vẫn cứ là sự thật...

Câu chuyện sau đây là một kiểu sự thật như thế. Tin được hay không thì... còn tùy. Đầu đuôi như sau:

Mỗ là một người có địa vị. Vì thế có thu nhập dồi dào. Vì thế được nhiều người nể trọng. Vì thế có nhà cửa khang trang, lại có cả sân vườn bao la rộng rãi... Phải cái tật Mỗ hay nói xấu sau lưng người khác. Nói xấu người khác là một điều tệ hại. Nói xấu kẻ bề dưới của mình thì càng tệ hại hơn. Mỗ thậm chí còn tệ hại dưới cả mức đó khi lại đi nói xấu... đàn chó của mình.

Số là Mỗ bắt đầu nuôi chó từ khi vợ Mỗ đẻ lần đầu được thằng con trai bụ bẫm. Mỗ sắm một con chó để nó dọn cứt cho cậu quý tử. Con chó hoàn thành tốt nhiệm vụ mà không xảy ra điều tiếng gì. Lần thứ hai, vợ Mỗ đẻ sinh đôi. Một con chó thì không thể dọn xuể, mấy lần nó suýt toi mạng vì bội thực... cứt. Thế là Mỗ sắm thêm hai con nữa. Song “cẩu số” không dừng lại ở đấy. Lần thứ ba, vợ Mỗ lại đẻ sinh ba. Tất nhiên là phải nuôi thêm ba chú cẩu... Cứ như thế, đàn cẩu ngày một phát triển. Xin đừng nghi ngờ về cái sự đẻ khoẻ của vợ Mỗ làm gì. Bởi trên đời không điều gì là không thể xảy ra. Chỉ biết rằng đến bây giờ thì ở nhà Mỗ là cả một trung đội chó, có chia ra trên, dưới, lại phân công trưởng đàn, phó đàn... đàng hoàng.

Thế rồi lại sinh chuyện rắc rối từ chính cái trung đội chó kia. Số là chúng chỉ dọn cứt cho người, mà không hề có ý thức dọn chính cứt của chúng. Lúc đầu chỉ có vài ba con, chúng có ỉa bậy đâu đó, thì sự bốc hơi cũng không đáng kể, chỉ là một yếu tố vi lượng trong thành phần không khí nhà Mỗ, mũi thường không thể ngửi ra. Đến khi chúng phát triển đông đúc lên thì lượng chất thải của chúng quả không thể xem thường. Đã thế chúng lại cứ nhè những chỗ có vườn cỏ đẹp đẽ, thoáng mát để thực hiện cái việc ấy theo phương châm: “thứ nhất quận công, thứ nhì...”

Mỗ có mấy người ở giúp việc mà dọn không xuể. Kết quả phải thuê thêm ba bốn người nữa, chỉ chuyên giải quyết cái vụ... cứt chó ấy mà thôi. Có được người gánh vác cái hậu quả ấy rồi, bấy giờ nhà cửa, vườn tược Mỗ mới thoát khỏi nguy cơ bị bùng nổ uế khí, nguy cơ bị tràn ngập lãnh thổ bởi cái đồ lỏn nhỏn, đen đen ghê tởm ấy.

Đến đây, chắc bạn đang đoán rằng Mỗ vì ghét cái thói ỉa bậy của lũ chó, cho nên đi nói xấu chúng chứ gì? Hoàn toàn không phải như thế. Mỗ là người có trình độ, rất am hiểu và thông cảm với cái thói quảen sinh hoạt rất... chó ấy của chúng, nên không giận, không tức làm gì. Vả lại, việc đó đã được giải quyết ổn thoả bởi mấy nhân lực kia rồi. Mỗ giận chúng hoàn toàn vì một lẽ khác.

Trong một bữa tiệc do “Câu lạc bộ những người sang” tổ chức, gồm toàn những người có địa vị cỡ như Mỗ và trên Mỗ. Không giấu nổi sự bức xúc bấy lâu nay của mình, Mỗ buột miệng than thở, kể lể với mọi người về một sự tệ hại mới phát sinh của lũ chó. Mỗ nói:

- Thật không thể chịu đựng nổi. Các vị thử nghĩ xem. Tôi tốn tiền nuôi hàng đàn chó cốt để dọn cứt cho con. Lại còn phải thuê người hót cứt cho chúng nữa. Thời gian đầu, chúng rất chăm chỉ hoàn thành cái nhiệm vụ thiêng liêng của mình mà không hề phàn nàn, kêu ca gì. Song gần đây, chúng bắt đầu dở chứng. Cứ dọn xong một bãi là chúng đòi tôi phải thưởng. Chúng lại coi đó là thành tích(!), là chiến công(!)... của mình. Ô hay, tôi nuôi chó cốt để làm cái việc ấy. Thế mà tôi lại phải thưởng cho cái sự làm đúng chức năng, đúng phận sự của chúng thì là nghĩa lý gì? 

Mọi người nghe Mỗ nói thì có vẻ rất đồng tình, nhất tề tán thành quan điểm của Mỗ. Té ra không chỉ mình Mỗ có bức xúc như thế. Cái hiện tượng đòi thưởng kia đang trở thành một “vấn nạn” chung của toàn thiên hạ. Lúc ấy, bỗng có một người nom rất sang, mặc một bộ com lê đen tuyền, cổ thắt chiếc cà vạt đỏ có hình một bông hoa rất sặc sỡ từ đâu hiện ra. Người ấy lẳng lặng đến ngồi xuống phía đối diện, giương mắt nhìn Mỗ chằm chằm mà không hề hé răng lấy nửa tiếng. Mỗ giật mình thấy người này nom quen quá, quen kinh khủng, quen nhất là đôi mắt, cái tia nhìn ấy... song chịu không nhớ là đã gặp ở đâu, tên là gì, địa vị ra sao...

- Đừng hòng tôi thưởng cho chúng cái gì - Mỗ tiếp tục câu chuyện còn dang dở - Chó thì phải dọn cứt là lẽ đương nhiên, là sự phân công, sắp đặt của số kiếp, của Tạo hóa, của Trời. Không hoàn thành, để công việc bê bối thậm chí tôi còn đập cho nữa ấy chứ.

- Đúng! Chẳng việc gì phải thưởng thót cả - tiếng nhiều người nhao nhao hưởng ứng.

- Những kẻ đang phải hót cứt của chúng kia kìa. Họ cắn răng chịu đựng những sự bậy bạ của chúng, mà có ai đòi thưởng bao giờ đâu. Vì vậy đối với chúng, không thưởng là không thưởng. Dứt khoát không thưởng - Mỗ khẳng định lập trường.

- Không thưởng là không thưởng, là không bao giờ thưởng. - Mỗ tái khẳng định lập trường...

- Là không bao giờ thưởng - hầu như cả đám tiệc đồng thanh, trừ cái người mặc com lê đen, thắt cà vạt sặc sỡ vẫn đang chằm chằm nhìn Mỗ kia.

Rời bữa tiệc ra về, Mỗ cảm thấy nhẹ người sau khi đã trút ra được sự bất mãn, đã xác định được lập trường của mình đối với lũ chó. Như một kẻ thắng thế, đang nắm vững chân lý trong tay, Mỗ khoan khoái mở cổng, bước vào sân với tư thế ngẩng cao đầu. Chúng mày hãy làm đúng phận sự đi. Và đừng có hòng đòi hỏi tao phải thưởng này thưởng nọ... Mỗ thầm ra lệnh cho đàn chó. Bỗng Mỗ cảm thấy có cái nhìn bỏng rát phía sau gáy. Mỗ quảay lại và bắt gặp chính là con chó trưởng đàn. Nó đang ngồi nhìn Mỗ với cái dáng cao hơn đứng bất hủ của loài mình. Vừa nhìn thấy nó, Mỗ đã giật thót tim, chết lặng người vì kinh hãi. Con trưởng đàn toàn thân đen tuyền, cổ đeo một cái vòng bằng vi đỏ có hình một bông hoa rất sặc sỡ. Ai đeo cái vòng ấy vào cổ nó thế không biết? Mỗ chợt rùng mình liên tưởng con chó với cái người vừa gặp trong đám tiệc. Hèn gì mà lúc đó Mỗ cảm thấy rất quen, quen kinh khủng. Bây giờ Mỗ mới lờ mờ nhận ra. Ôi! Chẳng lẽ lại chính là nó?... Thế thì bỏ mẹ mình rồi. Nghĩ tới điều đó, như một kẻ đang nói xấu người khác bị bắt quả tang, Mỗ hoảng hồn đờ người ra vì ngượng, vừa ngượng vừa kinh sợ. Trong đầu óc Mỗ quay cuồng một ý nghĩ khủng khiếp: “con chó - người ấy - người ấy - con chó...”

Con chó trưởng đàn vẫn giương mắt nhìn Mỗ chằm chằm, không hề hé mõm lấy nửa câu. Chỉ có Trời mới biết, rằng nó đã kịp thành tinh từ bao giờ? Mỗ sợ hãi vội vàng lao thẳng lên gác, mặt cắt không còn hột máu, vừa thở hổn hển, vừa gấp gáp ra lệnh cho vợ:

- Đi mua ngay một cái đùi bò về đây. Mau lên.

Vợ Mỗ ngạc nhiên hỏi lại:

- Để làm gì? Nhà mình đâu có ăn hết cả cái đùi bò?

Mỗ sốt ruột gắt toáng lên:

- Không hỏi lôi thôi nữa. Để thưởng cho lũ chó. Hiểu... chư... ưa!

Ăn cơm nhà... (34)