Câu lạc bộ (CLB) Đường thi Sông Gianh (Quảng Bình) vừa kỷ niệm 15 năm thành lập và ra mắt tập thơ Một cõi tâm (NXB Thuận Hoá - 2024). Đây là ấn phẩm thứ 5 kể từ ngày thành lập, trước đó, CLB đã có 4 tập thơ xuất bản và 3 tập thơ lưu hành nội bộ.  

Sau tai nạn chìm đò ngang hết sức đau thương, lấy đi sinh mạng của 42 người dân vô tội, xảy ra vào trưa 30 Tết Kỷ Sửu, tức ngày 25/01/2009 tại xã Quảng Hải, huyện Quảng Trạch (nay là thị xã Ba Đồn). Tiếng khóc xé lòng dọc hai bờ sông Gianh ngày ấy, đã chạm đến nỗi đau của những người yêu thơ Đường ở vùng đất Ba Đồn, Quảng Trạch. Họ đã viết lên những bài Đường thi, trong sự xúc động khôn cùng, như những nén tâm hương khóc đồng bào của mình. Lúc này, Nhà giáo, Họa sỹ Phan Xuân Hải, Nhà viết kịch xứ Nghệ đang dạy học tại Ba Đồn, đã tập hợp, kết nối những thi phẩm ấy thành Tập thơ Những nén hương lòng. Nhờ hiệu ứng xã hội mang cảm xúc đặc biệt, Tập thơ nhanh chóng được Đài Phát thanh - Truyền hình Quảng Bình khai thác phát sóng, lan toả sự xúc động đến người dân, dấy lên một cao trào “Vì Quảng Hải thân yêu”. Từ đây, ý tưởng thành lập CLB thơ Đường được chính quyền huyện đồng ý. Ngày 13/4/2009, Nhà giáo Phan Xuân Hải cùng 14 thành viên đồng sáng lập đã tổ chức ra mắt CLB Đường thi Sông Gianh và duy trì đến hôm nay.

Một cõi tâm gồm có 115 bài Đường thi, là sự góp mặt của 18 tác giả từ 36 đến 95 tuổi. Là thể thơ truyền thống, niêm luật khắt khe nhưng Đường thi phong phú hình thức, giàu cảm hứng, người thơ thả sức sáng tạo. Chúng ta có thể khái quát bằng cách, đến với những gương mặt đã cùng nhau làm nên Một cõi tâm ở vùng đất đầy những huyền thoại bi hùng này.

Ngắm cảnh sắc nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp yên nghỉ, tác giả Ngô Văn Đàn cảm xúc: Bài thơ Bà Huyện vần ngân gió/Tiếng hát lòng Dân ý dậy trời/Trang sử sáng ngời tài vạn thuở/Chữ Tâm soi tỏ trí muôn đời (Viếng mộ Đại tướng). Nhà thơ Đỗ Thành Đồng, hơn 10 năm là Chủ nhiệm, anh có nhiều sáng tạo trong các hình thức hoạt động CLB. Ở bài Diệu kỳ, theo lối “Thuận nghịch độc”, anh viết: Đường luật khúc thơ tiếng diệu kỳ/Vọng lời yêu mến dạ sâu ghi/Hương quê đậm nghĩa tình chung thuỷ/Lửa ngọn say hồn mộng đắm si/Thương nhớ bạn xưa trời đổ lệ/Sắt son người mới tứ thăng thi/Trường miên ý niệm tâm già trẻ/Vương vấn thơ Đường bước tiếp đi. Khi đọc ngược, bài thơ vẫn đảm bảo niêm luật và cho ta cảm xúc không kém: Đi tiếp bước đường thơ vấn vương/Trẻ già tâm niệm ý miên trường/Thi thăng tứ mới người son sắt/Lệ đổ trời xưa bạn nhớ thương/Si đắm mộng hồn say ngọn lửa/Thuỷ chung tình nghĩa đậm quê hương/Ghi sâu dạ mến yêu lời vọng/Kỳ diệu tiếng thơ khúc luật Đường. Nhà giáo Hoàng Xuân ngắm đàn trẻ đùa vui ở sân trường, say đàm đạo cùng thi hữu, anh thấy đời ý nghĩa hơn: Buổi sớm nắng hồng những vấn vương/Bỗng nghe chộn rộn giữa đời thường/Nẻo về muôn lối lòng chung nhịp/Ngã đến trăm nơi dạ sóng đường/Ngày với học trò thông Địa lý/Đêm cùng thi hữu sáng Văn chương/Bút nghiên muốn tỏ hoa khoe sắc/Cuộc sống vui thay sáng chữ cường (Cảm tác ngày mới). Tác giả Đỗ Thành Kim, cây bút Đường thi đa kênh bày tỏ niềm tin yêu với Đảng: Đảng chọn con đường sáng nghĩa nhân/Chín mươi ba tuổi đẹp muôn phần/Đuổi loài cướp nước vui lòng Mẹ/Dẹp lũ giặc nhà thỏa ý Dân/Tổ quốc trời Nam ngời nghĩa Bác/Non sông đất Việt thắm tình Quân/Nâng tầm cờ đỏ bay muôn hướng/Để ánh sao vàng rực sắc xuân (Mừng Đảng 93 tuổi). Đến từ thành phố Cảng, Bùi Thị Tâm, cô dâu Thổ Ngoạ 75 tuổi chúc Tết Bác Trọng với giọng thơ đầy bản lĩnh: Bác Trọng giờ đây tóc bạc phơ/Đảng giao trách nhiệm mãi tôn thờ/Học tư tưởng Bác tâm trong sáng/Đầy tớ nhân dân dạ chẳng mờ/Tham nhũng quan liêu kiên quyết chống/Thanh liêm, đoàn kết chẳng hề lơ/Bước sang năm mới luôn vui khoẻ/Chúc Tổng Bí thư rạng sắc cờ.

Cũng theo lối “Thuận nghịch độc”, Lương y Trần Lý Minh thổ lộ: Say giấc trọn đêm gối thẩn thơ/Trở trăn lòng có biết hoài mơ/Tay buông kẻ bỏ lời thề nguyện/Ý giữ người đi bóng hẹn hò/Thay đổi phận đau lòng dạ héo/Bạc đen đời cạn nghĩa tình khô/Cay người mắt ấy hồn trông ngóng/Ngày cạn đợi duyên ẩm ế chờ (Tự sự). Và khi đọc ngược, ta có một Tự sự khác đầy trăn trở: Chờ ế ẩm duyên đợi cạn ngày/Ngóng trông hồn ấy mắt người cay/Khô tình nghĩa cạn đời đen bạc/Héo dạ lòng đau phận đổi thay/Hò hẹn bóng đi người giữ ý/Nguyện thề lời bỏ kẻ buông tay/Mơ hoài biết có lòng trăn trở/Thơ thẩn gối đêm trọn giấc say. Tác giả Hoàng Hiếu Nghĩa 90 tuổi, sâu sắc với đề tài giữ nước: Văn Lang - Đại Việt đã bao lần/Giặc đến gái trai đều xuất quân/Lên ngựa vung gươm ra võ tướng/Xuống yên múa bút hoá thi nhân/Vì nòi Hồng Lạc thề chung sức/Bởi giống Rồng Tiên nguyện góp phần/Hải đảo, biên cương thành luỹ thép/Liệu hồn, lũ cướp ắt tan thân! (Ắt tan thân). Nhà giáo Trần Duy Nghiêm 91 tuổi, cụ dùng từ khác nào chơi trò con chữ: Tâm huyết lòng ai đến với mình/Nguôi ngoai trong dạ gọi bình minh/Măng non Linh thủy long lanh bóng/Xuân đẹp Đường thi lóng lánh hình/Bạn hỡi tìm từ cho lúng lính/Người ơi chọn tứ thật lung linh/Ngợi ca đất nước muôn năm vững/Câu lạc bộ thơ trọn mãi tình! (Trọn mãi tình).

Với bài Lựa mía, Lương y Trần Hoài Nhân viết: Thân tròn nắng rọi khoe duyên dáng/Lá nhọn gió lay vẫy nhẹ nhàng/Sáng sáng ân cần đo mỗi lóng/Chiều chiều chăm chút gỡ từng nang/Sợ ai lựa mía đường chưa đậm/Đốn đổ thân em khá vội vàng. Tác giả Nguyễn Thêm 95 tuổi, mạch thơ cụ khá trẻ trung với bài Nắng mai: Bình minh lấp ló rạng chân trời/Cảnh vật muôn màu sáng đẹp tươi/Tung cánh đàn chim bay khắp nẻo/Căng buồm thuyền cá lướt ra khơi/Thiên nhiên ban tặng bầu nhân thái/Thiên hạ tính toan cuộc thế thời/Lồng ảnh cỏ cây truyền nhựa sống/Rạng hồng mây tía toả khắp nơi.

Ở Một cõi tâm, ta còn gặp nhiều thi phẩm ấn tượng của cụ Trịnh Trọng Tý và Nhà giáo Nguyễn Hùng Tiến, hai vị đồng niên 85 tuổi, qua các bài: Viếng mộ Đại tướng, Mùa Thu lịch sử (TTT); Trăn trở với miền Trung, Âm vang Điện Biên (NHT). Trong vai một “hoạ sỹ”, Trương Văn Toan có Kỳ thú một kỳ quan, Ngọn lửa lò; Nhà giáo Cảnh Giang, cây bút tuổi 77 có Mừng ngày hội non sông, Qua đèo Ngang thời nay; Lê Chiêu Chúc, người lính trở về từ chiến trường nước bạn và biên giới phía bắc có Vui xuân, Nói với tôi. Hoàng Văn Thiết trọn đời với quân ngũ, có Ngày tri ân, Món quà cho ta; Võ Thanh Trà, em út 36 tuổi có Về thu, Mặc... Cùng nhiều thi phẩm khác, tất cả đều gửi gắm cảm xúc, vì Một cõi tâm trong sáng và nhân ái.

Cũng ở tập sách này, tác giả bài viết đã tham gia một số tác phẩm. Trong đó, Bác về Bác lại vô là bài thơ viết nhân kỷ niệm 65 năm ngày Bác Hồ về thăm tỉnh Quảng Bình: Việc nước Bác về Bác lại vô!Sáu lăm năm ấy mãi mong chờ/Dĩ công vi thượng Người khuyên tỏ/Dĩ thực vi tiên Bác dặn dò/Tranh thủ thời bình xây dựng lớn/Đến hồi chiến sự lập công to/Quảng Bình luôn khắc sâu lời Bác/Làng phố mỗi ngày mỗi ấm no. Nhớ đến Nhà Ngôn ngữ học Nguyễn Tri Niên (Hà Nội), người thầy giáo từng dạy mình làm báo đã về cõi hạc. Trong bài Nhớ mãi tình thầy, người thơ xúc động viết: Yêu đời nâng cánh ước mơ bay/Vượt núi rừng xuyên những áng mây/Từ tốn khoan thai buông giọng ấm/Uyên thâm trí tuệ toát thân gầy/Thực hành diễn đạt câu lời chuốt/Dạy dỗ truyền trao kết cấu hay/Những muốn học trò nên sự nghiệp/''Chớ quên thực tế chốn trường đài!''.

Được trò chuyện cùng các thi lão, nhiều tác giả tâm sự: “Tuổi chúng tôi, làm thơ mà không nói về quê hương, đất nước là không thoả. Vì thế, mỗi khi đặt bút, kiểu gì cũng phải thấy được núi sông, biển trời của Tổ quốc, thấy Đảng và Bác Hồ trong đó”. Quá mừng! Đất nước ta, xứ sở của thi ca, nhạc hoạ; từ cụ già, em bé đều coi việc làm thơ là món ăn tinh thần. Trong xã hội ta vẫn tồn tại nhiều loại hình thơ, thơ trí tuệ bác học, thơ dân gian dân dã, trong đó có thơ CLB. Nhưng có một điều, khi cầm tập thơ này trên tay, bạn thấy mình như đang tìm về Một cõi tâm bên dòng Linh Giang.

_________

- SG01: Trang bìa tập thơ Một cõi tâm của CLB Đường Thi Sông Gianh