NHÌN ẢNH VĂN CAO
Một khoảnh khắc hiện hình
Thu vào ống kính
Máy ảnh không định kiến như mắt người
Nhìn bằng thiện tâm, tà tâm, ác tâm, nhân tâm, quỷ sứ tâm, tà ma tâm...
Khen và chê
Khinh bỉ và tôn sùng
Xót thương và dửng dưng...
Ống kính trung thực HƯ TÂM...
Ảnh không còn là ông
Ông Văn Cao bằng xương bằng thịt
Ông Văn Cao đã về với cát bụi
Để cho đời một cái tên
Những tấm ảnh
Người đời mặc sức diễn giải...
Một gương mặt già nua
Một gương mặt nhàu nát
Một gương mặt tàn kiệt
Một gương mặt thẫn thờ
Đầy nghi hoặc
Đầy lo âu và sợ hãi
Run rẩy bơ vơ
Như thừa...
Ôi những khúc hát
Bảng lảng khói sương
Thần tiên cổ tích
Bến xuân thấp thoáng bóng ai
Đàn chim bay chấp chới trong mây
Tiếng hát Trương Chi buồn bi thiết
Chàng hoàng tử long lanh mắt biếc
Hào hoa đã xa vời
Từ mùa thu lá rụng
Từ mùa thu người rụng
Những trận cuồng phong tơi bời....
NHÂN DÂN IM LẶNG, KHI NÀO?
(Để nhớ A.X.Pushkin)
----
Bạo chúa lên ngôi, bầy tôi hoan hỉ
Hô vang vạn tuế vạn vạn tuế
Những tiếng hô đều tăm tắp vô hồn
Những tiếng hô đượm mùi thớ lợ
Những tiếng hô sặc sụa mùi tiền
Những tiếng hô rền vang như sấm
Những tiếng hô sực nức mùi thối khắm
Hoàng thượng vạn tuế vạn vạn tuế!
Trăm năm nghìn năm vẫn hô như thế
Vô cảm vô hồn!
Bạo chúa trên ngai vàng
Mặt lạnh mắt gườm
Nhìn bề tôi thấy chúng nhạt toẹt
Nhìn bề tôi thấy chúng giống như lũ vật
Lừa ngựa chó ngao rắn độc
Lũ bề tôi mắt ti hí cũng gườm gườm
Lũ bề tôi nhặng xị
Lũ bề tôi miệng hô vạn tuế từ cuống họng trở lên
Bạo chúa nghe và hiểu
Bạo chúa nhìn
Dưới kia trần gian chúng dân lặng yên
Chúng dân lặng yên
Chúng dân lặng yên
Bạo chúa hoảng hồn
Bạo chúa kinh hoàng
Chúng dân lặng yên như biển sâu hun hút
Trước trận bão giông
Chúng dân lặng yên như trời u uất
Trước trận cuồng phong
Chúng dân lặng yên lòng dân uất nghẹn
Nước mắt không còn để khóc
Lời khẩn cầu trở thành vô nghĩa
Cúi đầu, quỳ gối, van xin
Đã đủ rồi
Chúng dân lặng yên
Nhìn
Nhìn
Nhìn
Tấn trò hề tấn phong
Tấn trò hề hiển thánh
Tấn trò hề xưng tụng
Tấn trò hề lên ngôi
Tấn trò hề tang ma
Tấn trò hề thăng thưởng
Những gã hề bụng bự dụt cổ dụt đầu ngực xệ dái teo
Những gã hề huân chương đeo đầy ngực
Những gã hề diễn tấn kịch
Những tấn kịch hề triền miên không dứt
Trò hề đại hội đại hè đại lễ
Trò hề trên quảng trường ầm ầm ngựa xe
Trò hề tang ma sụt sụt khóc lóc
Trò hề nguyền rủa trò hề ngợi ca...
Nhân dân lặng yên
Bạo chúa lảm nhảm những gì?
KÍ ỨC CHỢT LÓE LÊN
[Tưởng nhớ Nhà văn Vi Hồng, thầy tôi]
----
Đêm hè nồng oi
Ông ngồi thao thức
Những xấp giấy đen mặt sần mặt bóng...
Bác sĩ khuyên ông không nên thức quá khuya
Đừng gõ bàn phím
Trái tim đã rệu rã lắm rồi
Ông có thể bỏ chè
Có thể bỏ thuốc
Rượu cũng có thể
Nhưng không thể bỏ bút
Có vô số điều không thể nói thành lời
Phải viết
Đêm
Một mình, bóng đèn vàng vọt
Ý nghĩ nóng bỏng trong đầu
Thỉnh thoảng đưa tay lên ngực
Ho khan
Cố nuốt đớn đau vào lòng
Con bé
Khẳng khiu
Người đàn bà của ông
Không phải nàng tiên bước ra từ cổ tích
Vai gầy nhiều khi như rũ xuống
Bàn tay khẳng khiu nổi gân xanh
Cậm cạch gõ bàn phím
Thỉnh thoảng cũng ho khan
Đêm vắng
Những trang sách
Ra đời từ những đêm dài nồng oi mùa hạ, lạnh ngắt mùa đông
Những trang sách được bọc trong những túi ni lông mỗi khi mùa mưa đến mái nhà giột nát
Những trang sách
Như còn vọng tiếng ho khan
Ông lặng sống
Lặng lẽ viết
Và lặng lẽ ra đi
Ai biết thì biết
Ai đọc thì đọc
Ai khen, ai chê
Mặc lòng
Ngôi nhà ngày ấy không còn
Không một tấm ảnh lưu lại
Xóm nhỏ ngày ấy
Đã hóa thành phố thị
Nương dâu bãi bể...
Tất cả lùi xa
Đôi lúc chợt lóe lên
Lóe lên rồi tắt.
THẦY TÔI
[Tưởng nhớ nhà giáo Phạm Luận, Thầy tôi]
---
1.
Những ngày xưa ấy
Tôi nhớ
Ông sống khiêm nhường
Thường xa những chỗ ồn ào
Những nơi người ta cứ phải gồng mình mà sống
Những ai cắc cớ
Ông chỉ cười
Nụ cười hồn nhiên không ẩn ý...
Ông diễn giải những điều cao siêu
Thành giản dị
Cổ văn vời xa
Hóa thật gần
Người văn chương
Như trúc
Hư tâm
Lòng rỗng không
Gió nhẹ thổi qua ngân thành tiếng sáo
Tiếng trúc nâng vầng trăng lên cao
Mây trắng ngẩn ngơ
Cánh chim chiều nghiêng trong hoàng hôn sẫm tím
Những đêm dài
Những đêm dài
Thầm lặng
Ngọn đèn, cây bút, thếp giấy, cổ thư
Từng chữ người xưa
Xôn xao hiện
Ông lắng nghe
Và chuyển lên trang viết
Chồng bản thảo cao dần
Những trang sách ông để lại không nhiều
Giấy cũng dễ hư nát thôi mà
Ông thường tâm sự thế
Trước tác đẳng thân
Rồi
Còn lại những gì?
Chiều thu muộn
Ông lặng lẽ ra đi...
2.
Mười năm thầy vắng bóng
Nhà cũ đã đổi thay
Lối về giờ tấp nập
Người xe đông như mây
Chiều nay những trò cũ
Cùng nhau trở về đây
Nén tâm hương thơm ngát
Lặng lẽ dâng. Nhớ Thầy...
Bóng người xưa thấp thoáng
Nhẹ nhàng kìa Hạc bay
Gương mặt ai thanh thản
Giọng trầm ai đâu đây
Như hiện về tất cả
Vẹn nguyên. Vẫn vẹn nguyên
Dáng thầy vẻ tất tả
Cái thời đói triền miên
Chuyện áo cơm, không đùa
Biết bao người ngã gục
Lặng lẽ cùng đêm dài
Một mình Thầy thao thức
Cổ thư từng trang chữ
Lần mở dưới tay Thầy
Đói nghèo không chuyển lay
Quyền uy không chịu khuất
Những tháng năm xô bồ
Văn chương cùng trôi nổi
Hình như Thầy. Một Thầy
Gắng đứng Riêng một cõi
Những thứ như bọt bèo
Sau mưa, dày nấm mọc
Sặc sỡ, vội khoe mình
Sẽ tan trong phút chốc
Văn chương vốn vô mệnh
Phải là tuổi trăm năm (*)
Qua ngọn lửa thời gian
Vàng thau không thể lẫn
Thầy là nơi Lắng lại
Giữa bụi bặm ồn ào
Này Quốc âm thi tập
Này thi kệ thanh cao
"Cung oán ngâm" bi thiết
"Chinh phụ ngâm" não lòng
"Hoàng Lê..." tấn hài kịch
"Sơ kính..." bao nỗi niềm
Hồ Xuân Hương ngạo nghễ
Yên Đổ thơ đắng lòng
Tú Xương buồn nát ruột
Uy Viễn tình mênh mông
Nhớ Thầy...là ta nhớ
Thơ chữ Hán Nguyễn Du
Bức chân dung tự họa
Tên gọi là Tố Như
Nhớ Thầy là ta nhớ
Những bài giảng Truyện Kiều
Mênh mông và sâu thẳm
Chân trời tiếp chân trời
Truyện Kiều và Tiếng Việt
Truyện Kiều - tâm hồn ta
Qua tháng năm giông bão
Còn đây những cánh hoa
Ơn tấm lòng tri ngộ
Sống trong tình bao dung
Của Thầy ta ngày ấy
Dặm đường xa điệp trùng
Người xưa theo cánh hạc
Lưu luyến lại về đây
Kìa Thầy cười rạng rỡ
Khói trầm bay. Nhẹ bay. /.
3.
Mỗi lần qua đê Mỏ Bạch
Một lần lại lóe trong ta
Một mảnh kí ức vụt hiện
Hệt in ánh chớp xa xa
Một thời ngày xưa. Xa lắm
Ta là cậu bé nhà quê
Dấu vết chân bùn tay lấm
Hiện hình dáng đứng dáng đi
Cheo leo lưng đồi nhà nhỏ
Thầy ta "ẩn dật" dài dài!
Bài vở dụt dè ta đến
Trống ngực lại đập liên hồi
Thầy ta lần nào cũng thế
Liêu xiêu trong cả dáng ngồi
Mùa đông mùa đông tê lạnh
Ấm lòng một chén trà thôi
Phòng văn ăm ắp sách vở
Ta thấy nhỏ bé vô cùng
Thầy ta một pho sách sống
Khoan thai, tất bật, ung dung...
Năm tháng qua đi như chớp
Thầy ta về với tổ tiên
Ta cũng da mồi tóc bạc
Lãng quên bao chuyện lãng quên
Ngôi nhà bên đồi Yên Ngựa
Lối nhỏ mỗi khi mưa dòng
Mấp mô những viên quậy xám
Giờ đây đã hóa hư không...
----
(*) Nhà thầy tôi cheo leo đồi Yên Ngựa
Đồi đã được san bằng nhà san sát mọc lên
