Cho đến bây giờ dù đã sống ở Sài Gòn hơn 30 năm nhưng khi nói chuyện với tôi, nhiều người – thậm chí cả người quen … hơi bị lâu – vẫn rất ngạc nhiên khi biết tôi là “người Nam bộ” bởi chất giọng Hà nội “đặc sệt” của tôi… Nhớ lần đầu về quê ở An Giang và Cao Lãnh sau ngày giải phóng, khi nghe tôi thưa gửi bà con nội ngoại đều kêu lên “nó nói tiếng gì không phải tiếng Việt mình…” làm cho tôi vừa buồn cười lại vừa tủi thân! Thật ra, trường hợp “người Nam giọng Bắc” như tôi không phải là cá biệt.

Vào những năm 1954 – 1955, hàng ngàn người con Nam Bộ theo sự điều động của cách mạng đã tập kết ra miền Bắc, với niềm tin và hy vọng chỉ sau hai năm sẽ được trở về quê hương yêu dấu. Ba má tôi cũng nằm trong số đó. Và không ai có thể hình dung được rằng mãi hai mươi năm sau mới lại được đặt chân về đôi bờ Đồng Nai, Vàm Cỏ, Cửu Long… Hai mươi năm, một thế hệ mới đã kịp ra đời và lớn lên ở Hà Nội – miền Bắc, đó là thế hệ chúng tôi. Nhưng trước chúng tôi còn có thế hệ sinh ra trong những năm kháng chiến chống Pháp ở bưng biền miền Tây hay chiến khu miền Đông. Phần lớn anh chị chúng tôi theo ba má tập kết ra miền Bắc rồi được sống và học tập trong các trường “học sinh miền Nam” ở Đông Triều, Hải Phòng và ở cả Nam Ninh, Quế Lâm bên nước bạn Trung Quốc. Sống giữa thầy cô, bạn bè là người Nam bộ nên thế hệ anh chị tôi cho đến khi về lại Sài Gòn vẫn nói “giọng Nam Bộ”, tuy cũng có “lai” chút ít!

 Còn thế hệ của tôi ngay từ 2-3 tháng tuổi đã vào nhà trẻ, đi mẫu giáo rồi học phổ thông ở Hà Nội hay nhiều vùng quê khi đi sơ tán. Láng giềng, bạn bè, thầy cô, người thân hay sơ… hầu hết là người Hà Nội. Và như một tất yếu, chúng tôi trở thành người Hà Nội – ít nhất là ở giọng nói Hà Nội …

Hà Nội – miền Bắc, đó là tuổi thơ của tôi, tuổi thơ nghèo khó nhưng thật sự êm đềm, thật sự “thơ”. Có thể nói rằng nền tảng văn hóa cơ bản của tôi được hình thành ngay từ khi ấy. Đó là vốn tri thức tiếp thu từ nhà trường, sự hiểu biết từ cuộc sống, là cách ứng xử tinh tế, quan hệ chân thành của người Hà Nội … đã là những yếu tố góp phần tạo nên tính cách một con người. Mà lạ thay khi ở Hà Nội tôi thường “bị” nhận diện là “con gái miền Nam”. Lúc ấy tôi vẫn nghĩ là do mình không có được làn da trắng trẻo và vóc dáng tròn trịa như các bạn gái khác. Nhưng sau này tôi hiểu còn một nguyên nhân khác, đó là tính cách và lối sống người Nam bộ đã được ba má di truyền lại cho tôi và may mắn thay, sự tiếp thu văn hóa từ giáo dục, từ cuộc sống hay từ di truyền, ở tôi hình như không mâu thuẫn.

… Trong ký ức của tôi Hà Nội là những sớm mùa đông lạnh giá, theo tàu điện leng keng tôi đi từ Chợ Hôm  qua đền Voi Phục đến trường Yên Hòa ở tận Cầu Giấy; là buổi tối mùa hè ran tiếng ve kêu cùng bạn bè kéo nhau lên Tràng Tiền thi ăn kem cốm … Hà Nội với tôi còn là ngày 18 tháng 12 năm Bảy Hai, ba tôi đưa tôi qua cầu phao Chương Dương, một mình đạp xe đi sơ tán với đôi mắt má tôi đỏ hoe đứng ở đầu cầu dõi theo; là những ngày cuối tháng Tư năm Bảy Lăm, cả khu tập thể cùng chia vui với gia đình tôi theo bước chân của đoàn quân giải phóng Sài Gòn… Hà Nội với tôi là đêm mùa thu tràn hương hoa sữa, cùng bạn bè lang thang khắp nơi để chia tay vì ngày mai tôi sẽ trở về quê hương chưa một lần tôi được biết…

Những năm gần đây tôi thường về lại Hà Nội vào mùa thu. Vẫn những con đường thoảng hương thơm dịu dàng của cốm, thoáng màu xanh ngọc bích của hồng, vẫn cheo leo gác nhỏ cà phê bên Hồ Gươm mờ sương sớm… dường như tuổi thơ của tôi, tình yêu của tôi  vẫn còn đâu đây, để rồi mỗi lần chia xa Hà Nội lại một lần ngậm ngùi, thời gian đã trôi qua không trở lại….

Vậy mà sao chiều nay hoa vẫn vàng đến nao lòng như thế, cúc ơi…