Tàu vào ga tầm chiều . Thành phố đang lúc tan giờ làm việc , người và xe đi lại ồn ào, náo nhiệt . Người đàn bà và đứa trẻ ngồi gần tôi trong chuyến tàu hết sức lúng túng với hành lý lủng củng . Đứa trẻ thì hiếu động, hết chạy chỗ nọ lại trèo lên chỗ kia khiến người đàn bà vô cùng vất vả và luôn mồm phải gọi . Từ một góc sân ga , không biết xảy ra chuyện gì khiến nhiều người xúm đông xúm đỏ . Thằng bé vụt bứt ra khỏi tay người đàn bà và chạy tới . Gọi không được , người đàn bà vội nhờ tôi trông nom hành lý rồi chạy đi tìm. Thế là tôi trở thành người bảo vệ bất đắc dĩ .

Sân ga đã vãn khách , chỉ còn lại một chuyến xe ôm . Tôi chào người đàn bà . Bà vui vẻ chào lại tôi , nhưng trong mắt ánh nhẹ lên một tia thất vọng .

Đi được một đoạn, tôi chợt linh cảm có điều gì bất ổn nên nhờ người lái xe ôm cho quay trở lại .

- Tôi có thể giúp gì cho bà được không ?

-  Nếu có thể , xin ông giúp đưa thằng nhỏ này về nhà tôi - Người đàn bà mừng rỡ nói với tôi , trong ánh mắt trĩu nặng lo âu của bà ánh lên vẻ nài nỉ , hàm ơn .

Khi chuẩn bị sang đường , người đàn bà nói với tôi : “ Xin ông giữ cháu cho thật chặt . Nó nghịch lắm và chẳng biết sợ là gì .”

Đường chúng tôi qua chưa phải là con đường chính trong thành phố . Xe máy ngược xuôi hai chiều với những tốc độ khác nhau . Bụi và hơi xăng nồng nặc đến khó chịu . Biết rằng qua đường ở chỗ này là không đúng luật giao thông , nhưng đi đến vạch ngang dành cho người đi bộ qua đường thì còn xa , vả lại qua đường ở bất cứ chỗ nào đã trở thành thói quen tuỳ tiện từ lâu đến mức ít ai có thể ý thức được đúng sai .

- Ông ơi , ông là ai ? – Thằng nhỏ chợt hỏi tôi .

-  Ông là một người qua đường cùng với cháu . – Tôi trả lời thằng nhỏ , nhưng rồi chỉnh lại ngay   - Thế cháu không biết chúng ta là những người cùng đi trên một chuyến tàu sao ?

-  Ông giữ cháu chặt thế ? ông sợ cháu đâm vào xe à ?

-  Có thể !

-  Ông đừng ngại , cháu biết tránh mà .

-  Nhưng xe thì không tránh cháu đâu ! – Người đàn bà đi phía sau chợt thét lên với đứa trẻ .

Ngôi nhà của người đàn bà nằm sâu trong ngõ nhỏ , hầu hết được xây theo kiều khu tập thể những năm sáu , bảy mươi của thế kỷ trước . Hoạ hoằn lắm mới thấy có được một ngôi nhà tương đối thuận mắt , tường vôi mới , chứng tỏ chủ nhân của nó cũng chỉ mơi khá lên gần đây . Quán nước thì nhiều , mái cót , quây vải ny long . Khách uống nước phần nhiều là thanh niên . Mỗi lần qua tôi có cảm giác như bị giám sát từ phía sau .

Nỗi khó chịu dần cũng qua khi người đàn bà về gần đến nhà . Cảm giác thế vì trên đường bà gặp nhiều người quen . Họ chào hỏi nhau , vài lời trao đổi  nhẹ . Có người đưa nhanh ánh mắt về phía tôi với nụ cười thân thiện .

Bà dừng lại trước cửa một ngôi nhà . Một ngôi nhà có chung một dung nhan cũ kỹ như rất nhiều ngôi nhà tôi đã qua từ đầu ngõ . “ Đến nhà rồi , mời ông vào dừng chân một lát . ” – Người đàn bà nói . Tôi không từ chối , vì tôi cảm thấy một điều gì đó cuốn hút tôi ẩn trong người đàn bà này , mà tôi chưa hiểu được hơn là muốn nghỉ . Như sực nhớ , bà chạy vội sang nhà bên thì thầm điều gì đó rồi mới quay trở lại dẫn tôi vào nhà .

Ấn tượng đầu tiên đập vào mắt tôi là một ban thờ nhỏ . Trên bàn thờ là ảnh của một thanh niên còn rất trẻ, ánh mắt sáng và lành . Đồ đạc trong nhà toàn là đồ cũ , tủ giả chỉ còn lại bộ khung , ngay cái bàn uống nước cũng chỉ là cái bàn làm viêc thường thấy ở các công sỏ những năm bảy mươi , thế kỷ trước .

Hình như tôi đã hiểu bão tố nào đã đi qua gia đình này .

Người nhà bên mà lúc nãy người đàn bà đã thì thầm điều gì đó mang vào cho tôi một cốc nước chè và mấy điếu thuốc lá. – “ Xin mời ông ! ”. – “ Vâng , xin cảm ơn ! ” , “ Ông đã giúp bác ấy , quý hoá quá ! ”, - “ Có gì đâu, chuyện nhỏ thôi mà .”, - “ Ở đây mọi người đều cảm thông và thương bác ấy lắm ...”. Người hàng xóm chưa dứt lời thì có tiếng trẻ gọi ở bên ngoài . - “ Xin lỗi , tôi phải về . ”

Trong nhà có người nghiện , gia cảnh sa sút , đó là chuyện không còn lạ . Nỗi đau không còn ít người thấu hiểu . Mỗi lần nghĩ đến , rùng mình đau đớn . Hạnh phúc , hẳn nhiều người không còn nghĩ đến tiền bạc mà là con đường con cháu đang đi , thành đạt hay trắc trở .

Người đàn bà từ nhà dưới đi lên . Khi khuôn mặt ấy được rửa sạch bụi đường , tôi chợt chút bỡ ngỡ . Không biết bà năm nay bao nhiêu tuổi . Có thể trên sáu mươi , cũng có thể trên bảy mươi . Nhưng tôi không tiện hỏi .

-  Thưa bà , gia đình ta được mấy cháu ? – Tôi hướng tay lên bàn thờ , gợi chuyện – Cháu là con thứ mấy của bà ?

-  Đấy là đứa con duy nhất của anh tôi . Gia đình tôi ở nơi khác . Hôm nay là ngày giỗ đầu của cháu , tôi đưa cháu nhỏ này là con của nó đến đây chịu lễ .

-  À , ra vậy . Thế bố mẹ của cháu, mẹ của cháu nhỏ này đâu cả rồi , sao chưa thấy ai đến ?

-  Bố của cháu đã qua đời , ốm mà chết , mẹ cháu chưa về còn mẹ cháu nhỏ đã bỏ nhà đi lâu rồi , không biết đi đâu .

-  Trời ! Sao lại đến nông nỗi này ?

Câu chuyện càng lúc càng trở lên gắn bó . Sau một lát yên lặng , người đàn bà lấy ra từ trong túi hành lý một cái vỏ hộp bánh bằng sắt tây . Bà mở ra và đưa cho tôi một tập thư – “ Đây là những lá thư của bố cháu gửi cho tôi ”

Lá thư thứ nhất :

“ Cô ... thân ,

Tôi hiểu rằng người thương tôi nhất là cô. Rất tiếc rằng không được gần nhau . Tôi chẳng còn ai để chia sẻ suy nghĩ của mình . Tuổi già đã làm tôi trở lên lan man . Tôi sẽ dừng lại ngay nếu cô cảm thấy phiền .

Chúng ta đã có một thời gian làm việc cùng cơ quan . Chắc hẳn cô đã hiều tôi là một người như thế nào .

Những chuyện xảy ra trong gia đình tôi gần đây khiến cho tôi vô cùng khổ tâm . Tôi là một con người có học , có cương vị . Trong con mắt của mọi người tôi đâu đáng bị coi thường , tôi hiểu ít nhất là như thế . Tôi không chấp nhận , dứt khoát không chấp nhận trong gia đình có người sống suy đồi , cho dù kẻ ấy là đứa con dứt ruột của tôi .

Nhưng điều đó đã xảy ra . Cô cứ tưởng tượng xem , trong suốt quãng đời sống và làm việc , tôi đã cố giữ mình , làm gương  với mọi người , được mọi người tôn trọng  . Thế mà đùng một cái thằng con tôi mắc vào nghiện ma tuý . Khi công an đến nhà bắt nó đi , một nỗi nhục ê chề đè nặng tâm trí tôi . Tôi ra đường chẳng dám nhìn ai , mặt gằm xuống như kẻ mắc tội . Nhưng tệ hại nhất và cũng là đau đớn nhất là khi có kẻ trước đây chỉ là cấp dưới của tôi , là kẻ tôi đã nhiều lần phê phán về cách sống và làm việc đến để tỏ vẻ chia sẻ nỗi buồn nhưng thực ra là để giễu cợt  tôi sau nụ cười nửa miệng .

 Quan hệ vợ chồng tôi ngày càng trở lên nặng nề . Vợ tôi là một người thực tế . Thực tế trần trụi . Ngay từ những ngày đầu , cô ấy đã đòi hỏi tôi phải có cách giải quyết mạnh mẽ và thô bạo . Nhưng tôi đã không làm thế . Tôi hy vọng thằng con của tôi không thể hư hỏng được . Tôi âm thầm giáo dục và động viên nó . Tôi không muốn để ai biết thực trạng thằng con tôi như thế nào . Nhưng tôi đã thất bại . Kết cục là cay đắng ngậm ngùi . Thế là tất cả niềm hy vọng , niềm tự hào của tôi dành dụm được trong  suốt cuộc đời sụp đổ .

... ”

Lá thư thứ hai :

“...

Thằng con tôi đã bỏ nhà đi biệt , sau khi đã phá  hết thanh danh và gia sản của tôi . Buổi tối trước lúc ra đi , nó đã dành cho tôi một câu nói hiếm hoi : - “ Con xin lỗi bố về tất cả những việc con đã làm ”. Tôi yên lặng không nói gì . Nó lên đi  ngủ và sáng hôm sau , không ai còn thấy  nó . Không biết nó đi đâu .

...”

Lá thư thứ ba :

“ ...

Đứa con dâu của tôi cũng đã bỏ đi . Trước khi đi nó đã có  một buổi tối để nói chuyện với tôi . Nó cầu xin tôi hãy thương lấy chồng nó , thương đứa cháu nội nó sẽ để lại cho vợ chồng tôi nuôi . Thế đấy ! Lũ trẻ bây giờ từ bỏ rất nhẹ nhàng . Nó nói rằng nó còn trẻ . Nó không thể sống trong chờ đợi triền miên , trong một gia cảnh suy sụp . Tôi nói với nó hãy kiên trì , hãy hy vọng . Nhưng nó đã khóc nấc lên và lắc đầu . Thôi thì đành vậy ! Tôi nói với nó rằng hoàn cảnh như thế , không phải lỗi tại tôi . Tôi nói bóng gió với nó rằng từ bỏ trách nhiệm làm dâu trong một gia đình đang lâm vào hoàn cảnh khó khăn là phản bội . Nó lau nước mắt , mặt đanh lại và không nói gì . Buổi nói chuyện kết thúc nặng nề .

...   ”

Lá thư thứ tư :

“ ...

Quan hệ của  vợ chồng tôi bây giờ chỉ còn lại  là sự  im lặng . Lý do duy nhất để tôi và vợ tôi còn ngồi chung mâm cơm là đứa cháu nhỏ . Tất  cả những  công việc trong gia đình diễn ra như  nghĩa vụ . Cô biết đấy , một  người sống như tôi , có thể chấp nhận sự nghèo khổ , nhưng không thể chấp nhận sự xung khắc cá  tính . Không còn sự đồng thuận nữa , tôi lâm vào tình trạng cô đơn , cô đơn thảm hại .

...  ”

Lá thư thứ năm :

“

Cô ... thân ,

Tôi dạo này yếu lắm . Sức khoẻ ngày càng kém , chẳng  cách gì giữ được . Ngày tuỵệt mệnh chắc cũng chẳng còn xa . Ngẫm lại  cuộc đời tôi thấy mình trống rỗng , điều còn lại day dứt nhất vẫn lại chỉ là những ký ức xa xưa . Tôi đã lựa chọn hay thời cuộc xô đẩy ? Không bao giờ tôi quên . Nối ám ảnh lớn lao không bao giờ dứt , nhất là trong lúc này , khi mình đang đến gần  điểm cùng . Chắc rằng trong giây phút cuối  tôi không khỏi gọi đến tên em .

...”

Khi tôi đọc xong lá thư cuối cùng , người đàn bà ấy vẫn đang còn mải làm gì đó sau nhà . Có thể muốn dành cho tôi khoảng thời gian yên tĩnh , cũng có thể là để che dấu nỗi xúc động của mình .

Chiều đã gần tàn , nhưng chưa đến nỗi phải bật đèn . Trong không gian chập choạng tối mờ , khuôn mặt người lướt qua khung cửa sổ như chiếc bóng , vội vã và căng thẳng tưởng khẽ đụng là nổ tung .

-  Xin mời ông ở lại dùng cơm với bà cháu tôi , chuyện gia đình riêng mà lại làm ông bận tâm , tôi thật không phải .

-  Chuyện như thế này không phải là nỗi đau của riêng gia đình ai . Tôi có thể biết thêm một chút nữa , được không ạ ?

- Vâng , xin ông cứ hỏi .

- Bà có phải là em gái của bố cháu đây không ạ ?

-  Không, không phải . – Ngừng một lát bà nói tiếp – Trước đây tôi chỉ là nhân viên trong phòng ban của ông . Ông ấy nâng đỡ tôi , giúp tôi rất nhiều trong những hoàn cảnh khó khăn . Đối với tôi , ông như người anh ruột thịt hết lòng thương em . Ân tình ấy đối với tôi là khó trả . Gia đình tôi hiện rất ồn định , các cháu đều trưởng thành , công ăn việc làm đều tốt . Vợ chồng tôi đều có lương hưu – Ngừng một lát rồi bà lại nói tiếp – Thế đấy , chẳng hiều vì sao tôi lại nài nỉ được nuôi cháu nhỏ . Có thể vì con cháu mình thành đạt mà khi thấy con cháu của anh ấy sa sút , mình không nỡ ngoảnh mặt đi . Mai sau , sang thế giới bên kia , gặp lại  anh ấy , tôi hy vọng sẽ không hổ thẹn .

- Vâng , ngay lúc này , tôi nghĩ , ở bên kia , ông ấy đã thấy được những việc bà làm .

-  Khi anh ấy mất , chẩng ai báo cho tôi cả . Đêm hôm ấy , trong giấc ngủ bồn chồn , tôi  nghe vọng tiếng anh gọi tên tôi . Linh cảm điều chẳng lành , ngay sáng sớm hôm sau tôi đã đáp xe về đây . Khi tôi đến , mọi người đang khâm liệm cho anh . Nhìn lên bức ảnh của anh trên bàn thờ , tôi cứ ngỡ rằng anh vẫn còn sống , đôi mắt sáng nhìn tôi day dứt .

Ngừng lại một lúc , bà nhẹ thấm nước mắt .

-  Sau khi anh mất một thời gian, tôi trở lại đây . Chị ấy sức khoẻ suy sụp , tâm thần bất ổn , khi tỉnh khi mê. Hai bà cháu sống bằng đồng lương hưu  còm cõi . Nhìn đứa cháu nội của anh ấy gày gò , nhếch nhác , tôi không cầm lòng được . Tôi xin với chị ấy cho phép tôi được mang cháu về nuôi . Tôi nói với chị ấy rằng tôi đủ khả năng để làm việc ấy , tôi đủ khả năng để lo cho cháu được học hành đến nơi đến chốn. Hàng tháng tôi sẽ cho cháu về đây để thăm bà . Lúc đầu thì chị ấy ngần ngừ và e ngại , khóc rất nhiều , nhưng sau thì đồng ý .

Có một con ruồi sa vào cốc nước của tôi đang uống . Nó cố gắng giãy giụa, nhưng không thoát lên được . Người đàn bà lặng lẽ mang cốc nước của tôi đi và lát sau mang về cốc nước mới còn nóng hổi , bốc hơi nghi ngút .

-   Một thời gian sau đó , có người báo tin bố cháu nhỏ đã chết . Tôi lại trở về đây để thu xếp mọi việc . Gia đình anh chị ấy cô đơn , anh em ly tán , chẳng còn ai . Bà con hàng xóm vô cùng tốt , mỗi người một việc , tự nguyện giúp đến nơi đến chốn . Trong tang lễ , chị ấy chỉ ngồi yên , bất động như một pho tượng đá rũ gục . Sau một thời gian , chị ấy nương thân cửa Chùa .

Tôi ra về khi mọi nhà đã sáng ánh đèn . Đường ngõ nhỏ , hai bên ngồn ngộn những túi rác, cứt chó bãi khô bãi ướt . Tới một ngã rẽ , tôi giật mình lùi lại . Một chiếc xe máy vội vã vụt qua .

Sau đó tôi viết về chuyện này dưới dạng phóng sự xã hội và được nhiều báo đăng tải .

Khoảng chừng tháng sau có một vị khách lạ đên nhà tôi . Thoạt trông, tôi đã đoán ngay đây là người đàn bà có liên quan đến bài phóng sự của tôi . Dáng nhỏ nhắn , gày guộc , quần áo cũ kỹ nhưng sạch sẽ . Bà đứng trước cửa nhà , vẻ băn khoăn , ngần ngại . Tôi ngồi trong nhà quan sát một lúc mới bước ra, và tôi đã không nhầm .

-  Thưa ông , tôi là mẹ của thằng con nghiện mà ông đã viết trong bài phóng sự – Bà nói nhỏ nhẹ , nhưng rành rọt từng tiếng một – Tôi đã đọc bài viết ấy do một người quen gửi đến cho tôi . Những điều tôi sẽ nói với ông không có gì là hệ trọng cả , tôi có thể quên đi như chưa từng đọc bài báo đó, nhưng tôi cảm thấy không an lòng . Những ẩn ức chất chứa lâu ngày , những ám ảnh ăn không ngon ngủ không yên đòi hỏi phải được giải thoát . Đọc bài báo của ông , tôi hy vọng được cảm thông , hiểu được tôi , ban cho tôi những lời quý giá , nhưng đừng an ủi . Ông là người viết báo , ông làm được những điều tôi không làm được .

Người đàn bà đó nhìn thẳng vào tôi . Giữa khuôn mặt tiều tuỵ héo tàn , đôi mắt như ngọn lửa ,  như ráng rực lên trước lúc lụi tàn .

Tôi rót chén nước nóng mời bà , hy vọng thời gian kéo dài sẽ làm câu chuyện nhẹ nhàng dịu đi .

-  Thằng con của tôi là một đứa thông minh học giỏi . Nhưng cái gì đã dẫn nó đến con đường nghiện ngập ? Tôi không biết cụ thể . Lỗi tại ai ? Đó là điều đổ vỡ lớn nhất đã tàn phá cuộc đời của nó .

Là một người mẹ , tôi đã linh cảm được ngay từ những hiện tượng bất thường đầu tiên của nó .

Tôi nói với ông ấy :

-  Ông có biết dạo này con  nó sống như thế nào không ?

-  Làm sao tôi không biết . Mọi người đều khen nó thông minh , học giỏi và ngoan . Bà không đáng tự hào về điều đó sao ?

- Chắc chắn rồi, nếu nó thực sự là như thế  . Nhưng dạo này  tôi thấy nó khác lắm .

- Ôi dào , bà cứ lo hão . Nó là con của tôi . Nó sẽ tự hào về điều đó . Bà đừng nhìn nhận vấn đề theo chiều hướng xấu . Điều đó làm tôi khó chịu .

- Ông hãy nhìn thẳng vào tôi đây này . Nếu ông có thấy vết nhọ đằng sau gáy của tôi và chùi nó đi thì có phải tốt hơn ngàn lần nếu ông cứ tụng ca màu son phấn trước mặt . Ông có còn yêu tôi không ?

Thời gian nặng nề trôi . Khi những món tài sản dành cho nó biến dần đi với những lý do khó tin như cho bạn vay , như giúp bạn đang khó khăn , như vô tình mất cắp đã thực sự làm tôi phát hoảng . Tôi tìm đủ mọi cách gần gũi nó , chuyện trò với nó hòng cứu vớt tình thế và mong  nó thức tỉnh . Nhưng vô vọng .

-  Ông hãy gần gũi con , hiểu nó và nhất là phải biết cần làm gì . – Tôi nói với ông ấy và viện dẫn ra rất nhiều chứng cứ để  chứng minh với ông ấy rằng con mình đang ở trong tình trạng nào .

Lặng lẽ một lúc rồi ông bỏ đi . Khi quay trở lại ông đã nói với tôi thế này :

-  Tôi sẽ lấy vợ cho nó . Có vợ rồi , nó sẽ tu tỉnh làm ăn . Vợ nó sẽ có trách nhiệm với nó .

-  Nhưng ai sẽ là người chịu lấy một thằng nghiện làm chồng ?

-  Điều đó bà khỏi lo đi . Tôi sẽ trang bị lại toàn bộ cho nó đồng hồ , xe máy , điện thoại di động ... , toàn hàng cao cấp cả . Tối sẽ nói với mọi người rằng nó là một thằng thông minh học giỏi , tương lại sáng lạn và dưới cái danh tiếng của tôi để lại sẽ không ít người nhảy vô đâu .

Điều này làm tôi thật bất ngờ, mặc dù tôi biết rằng ông ấy là như thế. Dối trá là sở trường của ông ấy, đôi khi chính tôi cũng trở thành kẻ đồng loã, dù rằng tôi không muốn một chút nào. Nhưng trong trường hợp này, thật là bất nhẫn. Tôi không có khả năng chống đối lại, tôi bất lực, luôn luôn là kẻ bất lực và tôi lại một lần nữa buộc phải trở thành kẻ đồng loã với ông ấy.

Cô con dâu của tôi rất xinh đẹp , khuôn mặt phúc hậu và tươi như hoa mùa xuân . Tuổi mới lớn , tâm hồn trong sáng và thơ ngây . Cũng là đàn bà , lần đầu gặp gỡ , tôi không khỏi trạnh lòng khi nghĩ đến tương lai , cái gì đang chờ đợi cô .Nhưng tôi không đủ sức để ngăn cản việc này . Tôi vẫn mơ hồ tin rằng điều may mắn sẽ đến . Cho đến bây giờ tôi vẫn luôn luôn ân hận , ân hận và day dứt không nguôi .

Khi biết rằng chồng bị nghiện nặng thì nó đã có thai . Nó khóc rất nhiều . Tôi an ủi nó . Nhưng ông ấy thì đay nghiến , chỉ trích , buộc nó phải làm hết mình giúp đỡ chồng . Con bé sống vật vờ như chiếc bóng .

Thằng con tôi , không thể nói rằng nó là thằng không biết nghĩ . Nó rất thương vợ nó . Nó biết rằng chính vì nó mà thảm kịch này đã xảy ra . Vợ nó không đáng chịu như vậy . Nó xót xa , ân hận khi để vợ nó lâm vào tình cảnh này . Rồi có một hôm nó nói với tôi :

-  Không thể kéo dài tình trạng sống như thế này mãi . Con không thể giết chết cuộc đời của vợ con . Nó lành quá . Chỉ có sự hy sinh mới cứu vãn nổi .

Tôi hỏi nó sự hy sinh nào , nhưng nó không nói . Nó gục đầu vào tay tôi và nói để yên cho con ngủ . Nó đã ngủ suốt đêm như thế và hôm sau đi biệt , không để lại một địa chỉ nào .

Sau đó một thời gian , bên thông gia sang nói chuyện với vợ chồng tôi là cho con gái trở về bên nhà cha mẹ đẻ cho đến khi sinh nở . Họ viện dẫn rất nhiều lý do . Chồng tôi thì giận dữ phản ứng ra mặt, chỉ trích con dâu vô trách nhiêm . Họ dường như phớt lờ trước những lời chỉ trích của ông và cố thuyết phục để đạt được mục đích . Cuối cùng họ đã thành công , một phần vì tôi nghiêng về phía họ . 

Khi đứa con được sinh ra đầy cữ , vợ chồng tôi đến đón mẹ con nó về đúng như  đã hẹn . Việc diễn ra thuận lợi vui vẻ . Đôi khi cô con dâu nói với tôi : - “ Cuộc sống của chúng ta thật êm đềm , chỉ thiếu có một điều ...  ” , tôi hiểu nó nghĩ gì .

Rồi một hôm , lựa lúc ông ấy đi vắng , nó nói với tôi :

-  Nếu mẹ ở trong hoàn cảnh của con , mẹ sẽ hành xử như thế nào ? Con xin mẹ cho con một lời nói thật .

Tôi im lặng , không nói gì . Nó nói tiếp :

-  Con xin phép bố mẹ được ra đi . Con sẽ để lại đứa con để ông bà nuôi . Nếu có điều gì xấu xảy ra , thì ông bà cũng còn lại giọt máu của con mình . Con không muốn làm ông bà đau , thực trạng như thế này , trong tình huống nào con cũng ngỡ mình là vật hy sinh , một vật hiến sinh không đáng có. Nói rồi nó khóc . Tôi không biết nói gì , không cất nổi một câu nói nào . Tôi ôm lấy nó . Cả hai mẹ con đều khóc . Mấy hôm sau nó chào vợ chồng tôi rồi ra đi : - “ Bố mẹ thứ lỗi cho con , con không thể làm khác được . ” . Trong túi xách của nó , duy nhất chỉ có quần áo riêng .

Việc con dâu bỏ ra đi là điều tôi đã lường từ trước . Trong hoàn cảnh như thế này , cố níu giữ nó lại thì cũng chỉ là làm khổ nó mà thôi . Điều đáng tiếc, nó là con dâu ngoan . Không chỉ tôi , mà rất nhièu người mẹ chồng khác chắc rằng cũng mong mình có được người con dâu như thế . Nhưng gia đình tôi đã không giữ lại được , hay nghĩ một cách khác , thực trạng gia đình tôi không đáng để một người con dâu như nó ở lại . Khi nó ra khỏi nhà , không ai tiễn cả . Tôi cứ để cánh cửa mở vậy rất lâu cho đến khi ông ấy đứng dậy đi ra đóng cửa lại và lẩm bẩm câu gì . Trong căn nhà đóng kín , tôi có cảm giác rằng tất cả nhưng gì tốt đẹp đã bỏ ra đi và lần đầu tiên tôi ngợ ra rằng việc con trai tôi bỏ nhà ra đi rồi lại đến con dâu cũng bỏ nhà ra đi nốt dường như là nghiệp chướng mà gia đình tôi đến hồi phải chịu .

Ông nhà tôi đùng đùng đến bên thông gia chỉ trích nặng lời . Gia đình họ tuyệt nhiên không ai nói gì cả . Chỉ đến khi ông nhà tôi ra về thì ông thông gia mới nhẹ nhàng nói : – “ Ông nên vào trong nhà rửa mặt , ra đường với bộ mặt như thế này  thì không hay lắm ”

Mấy hôm sau , trong lúc thu dọn quần áo của các cháu , bất ngờ tôi nhặt được lá thư của con trai tôi gửi lại . Lá thư đã khô vàng nhưng còn rất tõ chữ . Tôi không hiểu vì sao mãi đến bây giờ tôi mới thấy được bức thư này :

“ Mẹ kính yêu !

Con có lỗi với mẹ rất nhiều . Trước hết là con đã không biết tự giữ mình .Con đã tự huỷ hoại những gì mẹ đã từng đau đớn sinh ra . Ở trong nhà , ngoài những lúc gần mẹ , con cảm thấy mình cô đơn kinh khủng . Con không có nghị lực để chống lại những áp lực đè nặng lên tâm trí con . Đôi lúc con có những tâm trạng như muốn phá phách tất cả . Đến khi có vợ rồi , lẽ ra con phải được hưởng hạnh phúc , nhưng mỗi lần gần gũi vợ con , con có cảm giác rằng vợ con như  một viên ngọc trong sáng,  không một vết sước  đang bị một bàn tay dơ bẩn làm hỏng. Nếu kéo dài tình trạng này , nhất là khi con thấy trong mình đã có những dấu hiệu không tốt  về sức khoẻ tức là con đã giết cuộc đời của cô ấy . Đó là điều day dứt lớn nhất với con . Con không có quyền buộc cô ấy phải hy sinh vì con . Ít nhất là con cũng còn biết hổ thẹn về điều mình đang làm  . Con không thể trở thành kẻ giết người...

Con sẽ ra đi không trở lại . Bố mẹ và nhà con đừng đi tìm . Chỉ có như thế con mới giải thoát cho vợ con một cách nhẹ nhàng . Khi nào cô ấy xin phép ra đi , bố mẹ đừng ngăn trở . Xin bố mẹ nghĩ đến tương lai của cô ấy ...

Con đau lòng lắm . Nghĩ mình như chiếc tàu đàng dần chìm. Nhưng không thể vì thế mà kéo theo cô ấy lâm vào vực thẳm bất hạnh .

Vính biệt bố mẹ , vĩnh biệt đứa con mà người bố tội lỗi của nó chưa từng biết mặt . Con xin thêm mẹ một điều , mẹ hãy lấy tấm gương của con để giữ gìn lấy cuộc đời của nó . Mẹ không cần phải tìm kiếm một lý do nào đó để đánh phấn cho cuộc đời của con . Hãy để nó nhìn thấy sự thực của một cuộc đời tự huỷ  hoại và dạy nó biết tỉnh táo lựa chọn con đường   giữa ngã ba ngã bảy...   ”

-  Sau đó thì bà nhận được tin về cái chết của cháu ?

-  Vâng ! Công an đã đến báo cho tôi cái tin này . Trong thi thể của cháu có mảnh giấy ghi rõ địa chỉ của gia đình .

-  Cháu nó mất ở đâu và trong hoàn cảnh nào ?

-  Xin ông đừng hỏi tôi về điều đó .

-  Xin lỗi , thế còn người đàn bà hiện đang nuôi cháu nhỏ ?

Lặng lẽ một lúc bà mới trả lời tôi , giọng nói đã có phần dịu đi nỗi xúc động .

-  Hai bà cháu sống bằng đồng lương hưu của tôi . Tôi đã già , hết khả năng lao động rồi . Càng ngày nhu cầu sinh hoạt và học tập của cháu càng nhiều . Tôi vay nợ , bà con hàng xóm giúp vào , nhưng không thoát nổi những áp lực ngày một tăng . Trong một lần lại thăm , bà ấy đã đề nghị được nuôi dưỡng cháu . Tôi không muốn rời xa cháu một chút nào , nhưng cân nhắc , tìm một con đường đi có lợi cho tương lai của cháu thì tôi đã đồng ý .

-  Người đàn bà ấy là người thế nào với bà , xin lỗi vì tôi quá tò mò !

-  Chỉ là người cùng làm cơ quan trước đây. – Ngưng nghỉ một lát , bà mới nói tiếp – Nói đúng ra , bà ấy và nhà tôi ngày xưa yêu nhau lắm , tưởng chừng sẽ lên vợ lên chồng. Nhưng ngày ấy ông nhà tôi là cán bộ , mà gia đình bà ấy có vấn đề về lý lịch giai cấp. Tổ chức của cơ quan ngăn trở cuộc hôn nhân này . Lúc ấy tôi chỉ là công nhân , nhưng được cái chịu khó và tích cực làm việc nên luôn được biểu dương khen thưởng. Chẳng hiều ai mối mai thế nào , ông ấy đã ngỏ lời cầu hôn với tôi . Ngày ấy tôi suy nghĩ đơn giản, cứ ai làm cán bộ là thần tượng quý lắm rồi . Thế là tôi đồng ý .

-  ...

-  Bà ấy là một người rất nhân hậu , cả tin và hay thương ngườ i. Cái ngày mà tôi chưa lấy nhà tôi , có một lần bà ấy xồng xộc chạy đến bên tôi và hỏi – “ Có tiền không , cho vay mấy đồng ? ” . Miệng nói , tay xộc vào túi áo tôi để lấy tiền . Đây là việc mà tôi chưa từng thấy bà ấy làm như thế bao giờ  . Tôi chạy theo bà ấy để xem có chuyện gì xảy ra . Khi quay trở lại , bà ấy ấn tiền trả lại tôi và khóc . Về sau tôi mới biết , có một anh công nhân nào đó đã dấm dúi gạ bán cho bà một bộ quần áo bảo hộ còn mới . Bà ấy đã mắng té tát rằng “ Quần áo bảo hộ của nhà nước phát là để cho anh giữ an toàn lao động , sao lại bán ? ” , rằng “ anh là kẻ vô ý thức , hám lợi ! ” . Anh công nhân đó vội vã cất bộ quần áo vào trong người và lầm lũi đi . Có một đứa con gái khoảng chừng mười hai mười ba tuổi , quần áo nhếch nhác đang đứng đợi . Hai bố con – hình như vậy , đứa con gái mắt còn hoen đỏ . Bà ấy chợt nhận ra rằng mình đã làm một việc không đúng . Đến khi quay trở lại , hai bố con người công nhân ấy đã đi xa rồi. Bà ấy luôn ân hận về việc này , nỗi am ảnh thậm chí còn ẩn sâu trong giấc ngủ .

-  ...

- Hình như ông cũng nghiên cứu về Đạo Phật ? – Chợt bà hỏi tôi , khi thấy trên bàn sách của tôi có quyển “ Tám Quyển sách quý ” của Hoà Thượng Thích Thiện Hoa

-  Tôi không biết nhiều lắm về Phật Giáo . Nhưng cũng cố tìm hiều .

-  Từ khi tôi gửi đứa cháu cho bà ấy nuôi , ngày nào tôi cũng lên chùa . Tôi ở đó giúp việc quét dọn, mặc dù sức lực của tôi đã kiệt quệ lắm rồi . Nhưng mục đích chính của tôi là không để lỡ một ngày nào , trước giờ chuông thu không , dâng một nén hương cầu nguyện Đức Phật  Từ bi che chở , nơi chín suối , linh hồn của ông nhà tôi và cháu được siêu thoát , cầu nguyện người con dâu gặp được phúc lành . Hơn nữa cố giữ cái mệnh mỏng của mình còn được cho đến ngày con dâu gặp lại . Đến lúc đó tôi sẽ nói với cháu tại sao tôi lại để cho người đàn bà đầy lòng nhân thiện ấy nuôi đứa nhỏ...