HỮU  LOAN:

Mầu Tím Hoa Sim

Nàng có ba người anh đi bộ đội

Nhưng em nàng, có em chưa biết nói

Khi tóc nàng xanh xanh.

Tôi

Người vệ quốc quân xa gia đình

Yêu nàng như tình yêu em gái

Ngày hợp hôn nàng

không đòi may áo cưới

Tôi mặc đồ quân nhân

Đôi giầy đinh, vết bùn đất hành quân

Nàng cười xinh xinh

Bên anh chồng độc đáo

Tôi ở đơn vị về

Cưới xong là đi

Từ chiến khu xa nhớ về ái ngại

Lấy chồng thời chiến chinh

Mấy người đi trở lại

Nhỡ khi mình không về

Thì thương người vợ chờ,

bé bỏng chiều quê

Nhưng không chết người trai khói lửa

Mà chết người em gái nhỏ hậu phương

Tôi về không gặp nàng

Mẹ tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối

Chiếc bình hoa ngày cưới

Thành bình hương tàn lạnh vây quanh

Tóc nàng xanh xanh

ngắm chưa đầy bụi

Em ơi giây phút cuối

Không được nghe nhau nói

Không được nhìn nhau một lần

Ngày xưa nàng yêu hoa Sim tím

Áo nàng mầu tím hoa Sim

Ngày xưa một mình

đèn khuya bóng nhỏ

Nàng vá cho chồng tấm áo

Ngày xưa...

Một chiều rừng mưa

Ba người anh trên

chiến trường đông Bắc

Biết tin em gái mất

Trước tin em lấy chồng...

Gió sớm thu về rờn rợn nước sông

Đứa em nhỏ lớn lên

Ngỡ ngàng nhìn ảnh chị

Khi gió sớm thu về

Cỏ vàng trên mộ chí.

Chiều hành quân qua những đồi Sim

Những đồi Sim

dài trong chiều không hết

Màu tím hoa Sim

tím chiều hoang biền biệt

Nhìn áo rách vai,

tôi hát trong màu hoa:

''Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh mất sớm,

mẹ già chưa khâu''(**)

H.L 1949

(Từ đây trở xuống - đoạn thơ này mới được tác giả bổ xung, công bố ... Tôi chép đüa vào để bạn đọc tham khảo)

‘‘Có ai ví như từ chiều ca dao nào xa xưa

''Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh chưa có

Mẹ gìa chưa khâu    ''

Ai hát vô tình

hay ác ý với nhau

chiều hoang tím

có chiều hoang biết.

Chiều hoang tím

Tím thêm mầu da diết

Nhìn áo rách vai

Tôi hát trong mầu hoa.

''Áo anh sứt chỉ đường tà

 Vợ anh mất sớm...''

Màu tím hoa Sim

tím tình tang

lệ rớm

Ráng vàng mạ

Và sừng rúc điệu quân hành

Vang vọng chập chờn

Theo bóng những binh đoàn

Biền biệt hành binh

Vào thăm thẳm chiều hoang

Mầu tím.

Tôi ví vọng về đâu ?

Tôi với vọng về đâu ?

Áo anh nát chỉ dù lâu‘‘.

H.L. Nghệ An 1949

------------------------------

VŨ CAO :

Núi  Đôi

Bảy năm về trước em mười bẩy

Anh mới đôi mươi trẻ nhất làng

Xuân Dục, Đoài Đông hai cánh lúa

Bữa thì em tới bữa anh sang

Lối ta đi giữa hai sườn núi

Đôi ngọn nên làng gọi núi Đôi

Em vẫn đùa anh sao khéo thế

Núi chồng núi vợ đứng song đôi

Bỗng cuối mùa chiêm quân giặc tới

Xóm Chùa cháy đỏ những thân Cau

Mới ngỏ lời thôi, đành lỗi hẹn

Ai ngờ từ đó vắng tin nhau

Anh vào bộ đội lên Tây Bắc

Chiến đấu quên mình năm lại năm

Mỗi bận dân công (*) về lại hỏi

Ai người Xuân Dục, Núi Đôi chăng.

Anh nghĩ quê ta giặc chiếm rồi

Trăm nghìn căm uất bao giờ nguôi

Mỗi đêm súng nổ vành đai địch

Sương trắng người đi, lại nhớ người

Đồng đội có nhau thường nhắc nhở

Trung du làng xóm vẫn chờ trông

Núi Đôi bốt dựng kề ba xóm

Anh vẫn đi về những bến sông.

Nao nức bao nhiêu ngày trở lại

Lệnh trên ngừng bắn anh về xuôi

Hành quân qua tắt đường ngang Huyện

Anh ghé thăm nhà, thăm núi Đôi

Mới đến đầu ao tin sét đánh

Giặc giết em rồi, dưới gốc thông

Giữa đêm bộ đội vây đồn Thứa

Em sống trung thành, chết thủy chung

Anh ngước nhìn lên hai dốc núi

Rừng thông, bờ cỏ, con đường quen

Nắng lại bỗng dưng mờ bóng khói

Núi vẫn đôi mà anh mất em

Dân chợ Phù Ninh ai cũng bảo

Em còn trẻ lắm nhất làng trong

Mấy năm cô ấy làm du kìch

Không hiểu vì sao chửa lấy chồng.

Cha mẹ dìu nhau về nhận đất

Tóc bạc thương từ mỗi gốc cau

Nứa gianh nửa mái nhà che tạm,

Khuya sớm khuây dần chuyện xót đau.

Anh nghe có tiếng người qua lại

Ta gắng mùa sau lúa sẽ nhiều

Ruộng thấm mồ hôi từng nhát cuốc

Làng ta rồi đẹp biết bao nhiêu

Nhưng núi còn kia anh vẫn nhớ

Oán thù còn đó anh còn đây

Ở đâu cô gái làng Xuân Dục

Đã chết vì dân ở đất này

Ai viết tên em thành liệt sỹ

Bên những hàng bia trắng giữa đồng

Nhớ nhau anh gọi: Em, đồng chí!

Một tấm lòng trong vạn tấm lòng

Anh đi bộ đội sao trên mũ

Mãi mãi là sao sáng dẫn đường

Em sẽ là hoa trên đỉnh núi

Bốn mùa thơm mãi cánh hoa thơm.

V.C . Tháng 12/1956

Ghi chú:

(*) -  Dân công là những Nông dân, Dân nghèo ở các tỉnh từ Thanh Hoá trở ra, thời chiến tranh chống Pháp, Ủy Ban Kháng Chiến - Hành chính các địa phương huy động đi phục vụ các mặt trận, làm nhiệm vụ tải đạn, tải lương thực... Các chiến dịch kết thúc, họ lại trở về quê tiếp tục làm ruộng....

-------------------------------

GIANG NAM:

Quê Hương

Thuở còn thơ ngày hai buổi đến trường

Yêu quê hương trên từng trang sách nhỏ

''Ai bảo chăn Trâu là khổ'' (1)...

Tôi mơ màng nghe chim hót trên cao

Những ngày trốn học

Đuổi bướm cạnh cầu ao

Mẹ bắt được, chưa đánh roi nào đã khóc

Cô bé nhà bên nhìn tôi cười khúc khích...

Cách mạng bùng lên

Rồi kháng chiến trường kỳ

Quê tôi đầy bóng giặc

Từ biệt mẹ tôi đi

Cô bé nhà bên (có ai ngờ !)

Cũng vào du kích

Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích

Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi)

Giữa cuộc hành quân không nói được một lời

Đơn vị đi qua, tôi ngoái đầu nhìn lại

Mưa đầy trời, nhưng lòng tôi ấm mãi...

Hòa bình, tôi trở về đây (2)

Với mái trường xưa, bãi mía, luống cầy

Lại gặp em thẹn thùng nép sau cánh cửa

Vẫn khúc khích cười khi tôi hỏi nhỏ

Chuyện chồng con (khó nói lắm anh ơi) !

Tôi nắm bàn tay nhỏ nhắn ngậm ngùi

Em vẫn để yên trong tay tôi nóng bỏng

Hôm nay nhận được tin em

Không tin được dù đó là sự thật

Giặc bắn em rồi quăng mất xác

Chỉ vì em là du kích em ơi

Đau xé lòng anh, chết nửa con người

Xưa yêu quê hương vì có chim có bướm

Có những ngày trốn học bị đòn roi

Nay yêu quê hương vì trong từng nắm đất

Có một phần xương thịt của em tôi.

G. N

(1) - Một bài viết trích trong Quốc văn gíao khoa thư, xuất bản trước 1945.

(2) - Đoạn này, tác gỉa nói về thời điểm Hòa bình năm 1954 (Kháng chiến chống Pháp). Các chiến sĩ trở về thăm nhà trước khi đi tập kết? Còn đoạn kết là lúc tác gỉa về trong chiến tranh chống Mĩ…