Tôi gặp Hoàng Đình Quang lần đầu là tại trại sáng tác của HNV ở Vũng Tàu cách đây vài năm. Hoàng Đình Quang tuy to lớn kềnh càng, râu tóc lởm chởm nhưng trông y hiền, không “ngầu” như một vài nhà văn đồng dạng khác.
Chỉ vài ly bia là y đã ông - tôi thân tình như đã quen nhau từ thuở nảo nào rồi...
Hoàng Đình Quang tặng tôi tập truyện ngắn của y tồn kho từ năm 1995. Đọc tập truyện ngắn này, tôi có nhận xét rằng, văn Hoàng Đình Quang viết rất đằm…
Đọc văn, nhiều lúc ta không những nhìn thấy, nghe thấy mà còn ngửi thấy mùi vị mà cả không gian, thời gian với ta đều xa lắc xa lơ… Hoàng Đình Quang giữ được mạch văn viết đằm như vậy qua nhiều truyện ngắn.
Tại Đại hội Nhà văn lần thứ VII, Hoàng Đình Quang tặng tôi cuốn tiểu thuyết “Cánh đồng lưu lạc” vừa in xong. Tôi chỉ định đọc vài trang gọi là cho nó lịch sự khi được tặng, bởi ngày ấy, tôi theo Hoàng Đình Quang và Nguyễn Đức Thiện về Thái Nguyên, lúc nào cũng chìm trong rượu, nhưng rồi bản thân cuốn tiểu thuyết ấy - chứ không phải là Hoàng Đình Quang - đã cuốn hút tôi.
Một thời mà các vùng quê trên đất Bắc đều na ná nhau. Những thân phân con người trong môi trường xã hội được đúc bằng cái khuôn chung, nhập cảng từ bên ngoài vào, cứ nhoay nhoáy trong lòng người đọc.
Tôi nhớ từng cục cứt giun, từng chiếc vé tàu như con bài tam cúc…trong cuốn tiểu thuyết ấy! Tuy nhiên, tôi không thích lối kết thúc có hậu, đèm đẹp của Hoàng Đình Quang.
Đúng là cuộc đời có nhiều sự ngẫu nhiên, có nhiều điều thần bí, khó hiểu nhưng đem nó vào truyện ngắn, tiểu thuyết để lái câu chuyện theo ý tưởng của tác giả là làm cho tác phẩm nó bị khiên cưỡng, mất tự nhiên đi.
Tôi gặp ở Hoàng Đình Quang không dưới một lần như vậy. Tiểu thuyết “Cánh đồng lưu lạc” đã được giải thưởng của HNV - mà giải là xứng đáng. Nhưng đọc hai bài giới thiệu về nó, tôi ngứa ngáy muốn ý kiến lắm, muốn viết cái gì đó về cuốn tiểu thuyết rất đáng đọc này, rồi lười, rồi cho qua…
Mỗi người cầm bút đều muốn có được một tác phẩm để đời. “Cánh đồng lưu lạc” đã phải là tác phẩm để đời của Hoàng Đình Quang chưa thì chưa biết, nhưng quả thực “Cánh đồng lưu lạc” đã khiến nhiều người kiếm đọc, đọc rồi lại bận lòng vì nó.
Hoàng Đình Quang khởi viết cuốn “Cánh đồng lưu lạc” ở trại viết Vũng Tàu. Suốt mấy ngày liền Hoàng Đình Quang đánh vật với “Cánh đồng lưu lạc”. Nhiều khi, Quang ngồi táy máy với cái laptop của mình hàng giờ, viết cho đã rồi lại bôi đen, delete cái một.
Nguyễn Đức Thiện bảo rằng: Hoàng Đình Quang xa Thái Nguyên đã trên ba chục năm rồi. Nhưng dọc suốt đời văn của mình, Thái Nguyên - và nhất là cái huyện Phổ Yên của anh cứ ngồn ngộn hiện ra trên trang viết.
Tất nhiên là những chuyện của ngày xưa, ngày Quang còn thơ bé, ngày Quang còn những sợi lông măng trên má. Phải qua bao nhiêu tháng năm chiêm nghiệm, bây giờ Hoàng Đình Quang mới khơi ra, mới viết lại bằng chính kiến của một nhà văn.
Những thân phận trong “Cánh đồng lưu lạc”, chính là một phần đời của Hoàng Đình Quang. Cái làng Sơn Cốt nghèo nàn khốn khó của Hoàng Đinh Quang, những người dân hiền lành chân chất của Sơn Cốt cũng là một phần đời của những người thân của Hoàng Đình Quang.
Có lẽ vì thế, Hoàng Đình Quang đã chọn ngôi thứ nhất trong vai trò người kể chuyện để kể về cái làng Sơn Cốt ấy. Ngay trang mở đầu, Hòang Đình Quang bảo với người đọc rằng: Chuyện tôi kể có thể là không hay, nhưng là chuyện thực, bạn đọc ơi, hãy đọc đi, để thấy được làng quê Việt Nam có một thời đầy chuyện trái ngang, có một thời làm con người muốn tin vào sự tốt lành, đi tìm sự tốt lành mà giống như làm một việc vụng trộm vậy.
Khó mà biết được Hoàng Đình Quang đang kể chuyện thật hay bịa, khi viết tới đoạn: Ông bố chồng đã “ăn” con dâu rồi. Con dâu đã có chửa rồi. Ông bố chồng đã đến tìm ông thông gia rồi.
Mà không biết nên gọi ông thông gia là gì bây giờ. Gọi là ông thông gia đúng khi con gái của ông là con dâu tôi. Nhưng con gái ông lại có chửa với tôi. Thằng con nó đẻ ra là con tôi. Cái việc ông bố chồng dám “khai” với ông thông gia rằng đứa con đó là con tôi, thì cái gan cũng đã là lớn lắm rồi.
Và ông thông gia đã quát: “Ông cút ra khỏi nhà tôi!”. Ơ hay! cút ra rồi thì ông sẽ đi đâu? Đứa con dâu ông sẽ đi đâu? Thằng con trai của ông với con dâu sẽ đi đâu?
Cứ thế Hoàng Đình Quang trăn trở với những trang viết của mình. Một hôm Quang nói như reo lên “Tôi viết được hơn 300 trang rồi”. Nguyễn Đức Thiện trố mắt: “Khiếp, làm gì mà viết kinh thế, mới hôm qua có hơn chín chục trang”. Hoàng Đình Quang cười hề hề: “Làm gì có. Đùa đấy!”
Hóa ra, khi viết không được, Hoàng Đình Quang nghịch đổi co chữ 14 thành co chữ 28 nên đang từ 90 trang sẽ có ngay 300 trang, và thế rồi, gần hai mươi ngày đã trôi qua mà dòng cuối của cuốn tiểu thuyết vẫn là: “Ông cút ra khỏi nhà tôi!”.
Thế mới biết, để có được một cuốn sách, nhà văn phải lao tâm, khổ tứ đến thế nào. Hoàng Đình Quang thường bảo công việc viết văn là công việc khổ sai, vất vả hơn cả đi cày. Từ trang sách đầu tiên đến khi đặt dấu chấm hết vài trăm trang sách giống như một cuộc đánh vật.
Nhiều người, khi đọc văn cứ thấy nhà văn viết như không, như là cuộc sống nó vốn vậy, anh nhà văn chỉ mất công chép ra thôi. Dễ ợt! Họ có biết đâu rằng, những lúc đóng cửa phòng, nhà văn Hoàng Đình Quang đánh trần trùng trục, lộn trái cả “lục phủ ngũ tạng” lên để viết…
Sau này, Hoàng Đình Quang kể lại, cũng chính trong cái dịp dự trại tại Vũng Tàu đó, Hoàng Đình Quang còn “nợ” của Tổng cục Chính trị cuốn tiểu thuyết sử thi về cuộc chiến đấu ở Xuân Lộc trước ngày Sài Gòn giải phóng.
Ngồi trại viết, cuốn tiểu thuyết “Cánh đồng lưu lạc” đang dậm chân tại chỗ, vậy nên, lâu lâu, Hoàng Đình Quang lại phải biến khỏi trại để về Đồng Nai, tìm nhân chứng cho cuốn sử thi.
Quang than: “Khi không lại mắc nợ. Nợ tiền không sợ, mà nợ trách nhiệm. Nhận tiền đầu tư để viết là không sung sướng gì. Mệt quá”.
Lạ thay, cũng chính những ngày bức bách đó, Hoàng Đình Quang lại bắt đầu thai nghén cuốn tiểu thuyết mới: Cuốn “Phản trắc”. Từng tình tiết, nhân vật càng lúc càng rõ rệt. Không viết không được. Thế là, trong cùng một lúc, y viết ba cuốn tiểu thuyết. Vậy mà, bạn bè vẫn thấy Quang có thì giờ để nhậu, để bù khú. Tài thật!
Bây giờ thì “Cánh đồng lưu lạc” đã được trao giải của Hội nhà văn. Cuốn tiểu thuyết sử thi Xuân Lộc đã nằm chình ình trên giá của các thư viện quân đội. Còn cuốn “Phản trắc” đã được hãng phim truyện ký hợp đồng chuyển thể thành thành kịch bản phim truyền hình nhiều tập.
Hoàng Đình Quang lại đang đánh vật với ba chục tập phim chuyển thể từ tiểu thuyết Phản trắc của mình! Quang bảo: Bán bản quyền tiểu thuyết rẻ quá, nên tiếc, đành ký hợp đồng tự chuyển thể luôn!
Hoàng Đình Quang lập tặng tôi một trang “blog tiếng Việt”. Qua điện thoại, y chỉ cho tôi cách post bài, cách ghi cảm nhận. Tôi loay hoay mãi không sử dụng được…
Nhân một chuyến lên thăm Hoàng Đình Quang khi y vừa nhậm chức giám đốc chi nhánh NXB Hội Nhà văn tại thành phố Hồ Chí Minh, tôi kiên nhẫn ngồi học y các thao tác post bài, ghi cảm nhận, mãi khi y kiểm tra tay nghề của tôi thấy được, mới cho đi nhậu.
Hoàng Đình Quang chơi blog đã vài năm, có lúc y hùng hổ tuyên bố nghỉ chơi, nhưng rồi ít lâu sau lại thấy y xuất hiện trở lại. Blog Hoàng Đình Quang phong phú và đa dạng.
Y đăng thơ, tiểu thuyết, tap bút, truyên ngắn và post hình. Cũng là học lỏm thôi nhưng y chơi cái nào cũng thuần thục. Không nhiều thì giờ để đi chào hỏi, cảm cnhận qua lại, nhưng y cũng không bỏ qua những blogger hay châm chọc, xỏ xiên...
Y chọc ngoáy người ta cũng nhiều mà người ta chọc ngoáy y cũng lắm. Và, đáng nói hơn, không ít lần các blogger nữ còn “ghen tuông” nhau vì y nữa!
Nhà thơ Hải Kỳ viết trên webblog của tôi rằng: “Hắn là “thằng đàn ông” đáng mặt anh hào. Đi đâu cũng có em theo hầu. Mà tính hắn cũng ngang phè. Có lần Ngô Minh vào Sài Gòn, ghé Báo Thương mại phía Nam, có người mời Ngô Minh đi nhậu. Ngô Minh bảo, nếu có Hoàng Đình Quang thì Ngô Minh mới đi. Thế là hắn điện cho Hoàng Đình Quang. Thằng “Cánh đồng lưu lạc” ấy bảo rằng, phải Ngô Minh điện, nghe đúng giọng mới đi. Gớm thật”.
Nhớ ngày tôi, Nguyễn Đức Thiện và y về Thái Nguyên, do có điện báo từ trước, cả cánh huyện ủy, UBND huyện Phổ Yên đã phục sẵn trong một nhà hàng tại phố huyện.
Rượu chảy như suối. Tôi đã tính đến chuyện chuồn, bèn nhắc y: Phải về thăm bà già chút, cho phải đạo. Bằn bặt cả năm không ra, qua ngõ lại không về thăm mẹ, trời đánh chết! Y bảo: Yên chí, có thằng em đây rồi, tý gửi nó năm chục mua quà cho bà, hôm nào trở lại ghé! Nhưng rồi ngày trở lại Hà nội, tiện xe, y giông thẳng về Hà nội luôn! Tôi bảo y: Riêng về khoản thiếu chu đáo với gia đình thì tôi còn phải học nhà văn Hoàng Đình Quang đấy! Y chỉ cười: Bà già tôi quen như thế rồi!
…Hoàng Đình Quang là một người ý vị, cách tiếp cận vấn đề thường có những thiên kiến oái oăm và độc đáo. Y thường lật ngang, lật ngửa một vấn đề ngỡ như đã thành nhận thức chung của nhiều người để bàn cãi, để hài hước.
Trong những cuộc vui, khi không thể đọc truyên ngắn hoặc tiểu thuyết được, y chuyển sang đọc thơ. Tôi đùa rằng: nếu như không bị thành nhà văn, y có thể trở thành một nhà thơ to…
Tôi ghen tỵ với Hoàng Đình Quang về cái gáy của những cuốn sách. Lâu lâu, y lại “ném vào mặt” tôi một cuốn tiểu thuyết mấy trăm trang, tức muốn chết!
Với Hoàng Đình Quang, tôi vẫn thường bị lôi kéo vào các cuộc “Vũng Tàu du hí” của y, nhưng tôi không để bị lỗ vốn, tôi lẳng lặng “thu hoạch” lại y, điều mà y rất có ý thức trong các cuộc nhậu.
4/07
Bản của tác giả gửi.
