Nghe noí về U  Minh – Miệt Thứ thì nhiều.Qua tranh ảnh , sách báo và cả tư liệu sống về những con người ở miền đất đặc thù ấy.  Noí sao thì tôi cũng  như  người  khách lạ  lần đầu tiên mới biết nơi đây . Dẫu rằng trước  đó dẫn dắt  tình cảm  của tôi đến với vùng đất  này chỉ thông qua bằng con đường … âm nhạc .Vì đã từ lâu  tôi từng yêu thích khi nghe bài hát “Hương tràm “ được nhạc sỹ Vũ Hoàng phổ thơ Đỗ Trung Quân .  Có thể chính vẻ đẹp từ nơi này đã tạo nên những giai điệu mượt mà và đầy chất thơ trong lời bài hát , khiến ai nghe qua mà không xao xuyến để tìm về.

Chiếc  phà chầm chậm chở  anh em của hội văn nghệ Kiên Giang  cùng nhà văn Nguyễn Quang Sáng, nhà nghiên cứu lịch sử VHDG Trương Thanh Hùng  trên 2 chiếc xe  qua bên bờ kinh sáng Xẻo Rô. Như  một lời chào ,  tấm Pano  thật to dựng ngay đầu cầu phà  với câu khẩu hiệu“ Đảng Bộ Nhân dân vùng bán đảo Cà Mau kính chào quí khách”. Tôi nghĩ không riêng mình mà tất cả mọi người đều    thấy  vui vui vì cách thể hiện sự nhiệt tình của chủ nhà khi vừa bước chân đến nơi.

Dọc theo kinh sáng Xẻo Rô, đường quốc lộ  đưa chúng tôi đi qua từng địa danh , mà từ xưa người ta dựa vào những con rạch đào để phân lô , xẻ vùng  , họ  chỉ  gọi là “ Thứ” chớ không đặt tên. Từ  Thứ Nhất cho đến Thứ Mười Một, có  chổ tôi còn nghe  chen thêm từ “rưõi” như là : “Thứ  Chín rưỡi” thật ngộ và lạ tai.

Chợ Thứ Ba nhìn  chật chội, hình như không đủ sức chưá  cho   người dân mua bán . Người ta  tràn ra cả lề đường . Xe  chạy thật  chậm để tránh va quẹt . Nhìn thì  chưa ổn về mặt  an toàn giao thông .  Nhưng đó cũng là những tín hiệu tốt để  thấy được  sức bật về đời sống của dân cư, cũng là áp lực cho chính quyền địa phương  cần phải tìm ra những hướng mới để đáp ứng  nhu cầu cho nhân dân trước nền kinh tế đang ào ạt mở cửa .

Xe đến Thứ Bảy theo quốc lộ  63. Ngồi trên xe tôi  nhẩm đếm từng “Thứ” đi qua nhìn chung  theo  cách tả  thì nét hoang vu ngày nào của Miệt  thứ   nay đã  thay  đổi diện mạo đến bất ngơ. Như  cách nói : “ Điện , đường ,trường ttạm” là những yếu tố quan trọng  để người dân phát triển về mọi mặt. Huyện mới U Minh Thượng đã được thành lập cho phù hợp  tình hình  phát triển kinh tế, xã hội,tuy còn thiếu thốn về cơ sở vật chất để làm việc  nhưng chăm lo cho  con em có điều kiện học tập vẫn được Đảng và nhà nước hết lòng quan tâm.Thật là vui ngay đúng vào dịp lễ Quốc Khánh 2/9 vừa qua Đại Tướng Lê Hồng Anh đã về dự khánh thành trường PTTH Vĩnh Hoà. Ngôi trường vớikinh phí hơn 8tỷ đồng do Thủ Tướng chính phủ  tặng cho người dân huyện mới U Minh Thượng.

Theo quốc lộ  63  cách Ngã Tư Công Sự   20 km là vườn quốc gia  U Minh Thượng “ tâm điểm” ma chúng tôi  háo hức mong chóng đến, xa xa đã  thấy xanh mướt một màu xanh bạt ngàn .

Tiếp đòan có  anh Phạm Quốc Dân, Phó giám đốc vườn quốc gia U Minh Thượng , sau khi giới thiệu  sơ nét  đã  hưóng dẫn mọi người vào rừng bằng những chiếc tắc ráng, dù dưới ánh mặt trời như muốn hắt ra lửa cũng không làm giảm đi sự hăng hái của anh em trong đoàn  , có lẽ chính nhờ vào sự hấp dẫn của khu  rừng ngập nước hiếm hoi trên thế giới này đã làm mọi người quên đi  cái nắng gay gắt còn sót lại  của những ngày cuối  hè.

Tôi  lấy làm lạ khi nhìn nước của con rạch có màu đỏ thẩm , không phải là màu của phù sa , cũng không phải màu trắng đục bình thường . Tôi nói với anh Trăm : “ sao nước  ở đây dơ quá!” –  Chắc  thấy tôi ít hiểu về vùng đất  naỳ anh   vui vẻ  giải thích : “ nước đỏ là do bông tràm và lá tràm rụng xuống làm đổi màu của nước chứ nước này rất sạch, không độc” . “Ngày trưóc đây là vùng căn cứ  cách mạng  mọi sinh hoạt nhờ vào nguồn nước này  đó em!”.Rồi anh đọc luôn cho tôi nghe 2 câu thơ cuả anh Dương  Công Khanh  :

 “Trái tràm đỏ , nước lá tràm cũng đỏ

Đưa em về để rõ U Minh”.

Khoát một bụm nước  vuốt thử lên mặt, nước mát lạnh không mùi. Con kinh thẳng tắp, cái màu đỏ được phản chiếu dưới bầu trời xanh, giòng nước  trở thành màu đen nhánh  nhìn như tấm  lụa satanh bóng mướt  được điểm xuyến  bằng những cánh  bèo xinh xinh trôi lơ lửng.

Món quà của thiên nhiên thật  hào phóng ,  vẻ đẹp nguyên sơ   luôn gợi sự tò mò cho  du khách .Tôi nhìn hàng trăm con dơi  đeo bám vào một thân cây chúng phát ra những tiếng kêu chí chít không ngừng. Đằng kia đôi vợ chồng khỉ đang âu yếm, cặp bồ nông  đang nghểnh cổ nhìn trời,  không một loài thực vật nào  mà chẳng gây sự chú ý cho  chúng tôi .  Hơn 21 ngàn hec ta rừng một khu bảo tồn với biết bao nhiêu loài động thực vật phong phú và quí hiếm và  còn ẩn chứa bên dưới  kia những  trầm tích  đang chờ đợi  sự khám phá  của con người .

Tắc ráng  chở chúng tôi ngang qua  khu rừng tràm bị cháy năm 2000 , lửa đã “ngốn” đi gần 3 ngàn hec ta  rừng  lỏi , bây giờ tất cả đã hồi sinh ,  nhìn những cây tràm mọc đều suông  thẳng mới thấy được sức sống mạnh mẽ của loài cây nầy. Hình như chúng luôn tự thân vận động cho sự sinh tồn của chính  mình không cần đến  bàn tay gieo trồng của con người.

Ghé qua láng  trại bên hồ Hoa Mai đễ ăn trưa .Được biết hồ Hoa Mai cũng là một chứng tích của chiến tranh  của Mỹ ngụy với quả bom 7 tấn đã bỏ tạo thành một cái hố rộng , sau này được cải tạo như hình dạng như cánh hoa mai. Tranh thủ, anh Dân lấy xuồng đưa tôi qua bên hồ cho  xem  hai loài lan mới phát hiện .Đó lá Lan cuốn chiếu và Luân lan .Lan cuốn chiếu thì tôi được nhìn thấy hoa cuả nó , nhánh hoa dài hình  dáng cong như con cuốn chiếu. Còn Luân Lan thì tôi chỉ nhìn được thân cây thôi vì hoa   của nó chưa nở . Anh Dân cho biết vườn quốc gia chưa có phòng trưng bày những tiêu bảng động thực vật , cũng như chưa có được phòng truyền thống  lịch sử  cho thêm phần sinh động thu hút khách tham quan  muốn  tìm hiểu.

Buổi cơm trưa “đặc sản”  , nhất là món lẩu canh chua  cá lóc U Minh thứ thiệt được ăn kèm  cùng  các thứ lá rau rừng   tại đây.Tôi vui miệng hỏi một anh ngồi cán bộ ngồi chung bàn: “ với khu du lịch như thế này thì  nguồn thực phẩm đặc sản ở đâu  mà có để phục vụ khách dài lâu?” – Anh nói : “ chỉ cần  phần “vùng đệm” được phép khai thác  thôi cũng đủ sức cung cấp rồi!” .Bây giờ mà còn như thế sao ? Hồi trước tôi cũng  từng được nghe lời nhận định : “  Tôm, cá từ   dưới miệt U minh  phần lớn cung cấp về cho dân thành phố  và nuôi dưỡng Cách mạng trong thời chiến tranh ”. Cũng đủ để thấy sự trù phú của một miền đất giàu có về nguồn tài nguyên  và dồi dào sản vật trời cho .

Bây giờ càng ngày  người ta càng thích  đến với thiên nhiên nhiều hơn .Cuộc sống hối hả, bộn bề  mưu sinh , môi trường quá tải …Để được ngọn gió trong lành , được ngắm nhìn cây cỏ muôn thú quả thật khó tìm ra .      Chính từ đó sẽ giúp  họ tự  ý thức  mà biết cách ứng xử và giữ gìn  cho tốt hơn với môi trường thiên nhiên .

Đi trong ruột rừng trở về.  Trên đường ghé UBND huyện An Minh . Chợ Tứ Mười Một bên kia kinh sáng Xẻo Rô  cũng không kém gì chợ thứ 3.  Hàng quán ,  các mặt hàng gia dụng , văn hoá phẩm, kim khí điện máy , điện tử , kết nối mạng viễn thông không thiếu để  phục cho người tiêu dùng. Xem ra cũng cần có một trung tâm thương mại tiêu biểu cho huyện nhà lắm chứ!

Cái thời  xuồng ba lá là phương tiện giao thông chủ yếu của người dân Miệt thứ  nay đã xưa rồi ! Có còn chăng chỉ để hoài niệm khi 8 /11 xã đã có đường  ô tô  đi lại dễ dàng đến trung tâm huyện khiến người ta phải kinh ngạc về sự thay đổi   nhanh chóng của một vùng bán đảo .

Hơn  một giờ đồng hồ trao đổi và trò chuyện với anh Tám Hùng ,Trưởng Ban Tuyên Giáo huyện Ủy An Minh , không khí lặng đi theo  cảm xúc của người nghe  .Những câu chuyện anh kể như tái hiện lại quá khứ hào hùng  của nhân dân Đảng Bộ  trong  những năm tháng chiến tranh . U minh như một huyền thoại , những  địa danh ghi dấu ấn lịch sử như  Tân Bằng , Cán Gáo ,  Cây Bàng, Xẻo Rô ,  Ngã Tư Công Sự  đã từng vang dội những chiến công anh dũng , tinh thần chiến đấu của nhân dân trong hai cuộc kháng chiến. Chiến tranh đã qua nhưng  có những nỗi đau vẫn  còn âm ỉ khi  không ít những gia đình đã hy sinh xương máu , người thân để đổi lấy  cuộc sống yên vui cho  hôm nay! 

 Như để làm tan bầu không khí đang trầm lắng Anh  Tám Hung phấn khởi   khái  quát nhiều nét  đổi  mới trong thời gian qua và những  định hướng  đang khởi sắc  của huyện nhà…  tỷ lệ hộ ngheò chỉ còn 11,3%  , 85% hộ sử dụng điện , 65%  sử dụng nước sạch. Toàn huyện  có 44 trường  , 10 tạm y tế xã . Dự   án xây dựng khu trung tâm thương mại tại thị trấn Thứ 11 ,khu kinh tế Xẻo Nhàu với qui mô lớn  đang triển khai dự án.  Khai thác tiềm năng du lịch sinh thái địa phương.

Điểm cuối cùng chúng tôi ghé qua là rạch Ngã Bát,xã Đông Hưng B đăm ra sông Trẹm . Bước  qua chiếc cầu cây bên kia là địa phận tỉnh Cà Mau. Ráng chiều loang loáng trên sông ,  giòng sông thật hiền hoà  càng gợi thêm  vẻ đẹp của một vùng quê yên ã .

Trước khi chia tay  chúng tôi  nghĩ chân  ở một quán lá bên đường cạnh con sông thơ mộng chảy qua huyện Thới Bình chia rừng U Minh thành hai vùng Thượng va Hạ cánh đàn ông nhâm nhi  mấy ly rượu đế với ít  món nhậu  miệt vườn cho có khí thế  ở “lượt về” .Vài câu ca được cất lên với tiếng đàn vọng cổ  .  Sau bài vọng cổ tôi biết mình đã có cơ hội để   hát bài mà mình  thích …

“ U minh bốn bề là Tràm . Chẳng biết tháng nào nở hoa, mà     hương thơm dường như bốn muà .Ướp mật vào  hơi em thở .

…Sáng trăng  ra sân em chãi tóc .Khuấy chân em nghịch ánh trăng tan …”

Lưu luyến  tạm biệt Miệt thứ đã để lại những cảm xúc lâng lâng cho một lần ghé qua .Đoàn chúng tôi  từ giã trở về  Thành Phố . Đến phà Tắc Cậu .Tài xế nói: “ xuống xe qua phà mấy anh chị ơi!” . Lúc này cái cảm giác mệt mõi  như đã ngấm dần sau một ngày  du khảo, bất  chợt  thầm ước : “ Ước gì  có được một  cây cầu bắc qua giòng sông Cái Lớn  cho mau về đến nhà”. Ừhm ! mà điều này tôi nghĩ  chắc cũng không  còn xa.