Đọc “Cánh Đồng Bất Tận”dù có hơi ghê  ghê về hai chữ “bất tận” của một lối viết rất mới soi mói tận ngóc ngách tâm can để lạnh lùng lật kèo những con người cứ tưởng là đồng chua nước mặn, tôi vẫn có thể nhận ra những gì tác giả để lại cho người đọc trong “cánh đồng” ấy. Nhưng với “Gió lẻ và 9 câu chuyện khác” thì quả là khá vất vả,dù bị mê hoặc bởi nhan đề bìa và chỉ mới dừng lại ở “Gió lẻ” (tr 123-172) thôi đã thấy là càng đọc càng thấy mình..dại dột để bị lôi kéo vào những thế giới lạ lùng, bất ngờ vì…nó ở ngay quanh ta từ bao lâu chẳng biết.!Trong cảm nhận của một người đọc,có thể được chia sẻ bởi những người đọc khác, tôi nghĩ đây là một truyện ngắn rất lạ lùng, sức quậy rất mãnh liệt với một kỹ thuật viết như những cú sút bóng đẹp mắt mà rất hiểm hóc.

Một chuyến xe nói là chở hàng đi bỏ mối mà sao đi hòai không thấy tới, trở thành căn nhà di động cho cô gái, nhân vật xưng “em” một đôi khi và đôi khi khác được tác giả xen vào đỡ lời, một anh tài,anh lơ. Qúa giang chiếc xe,cô gái tất nhiên có tên nhưng chẳng ai biết kể cả cô, và rồi cô được người ta đặt tên là “Ái” do tiếng kêu bật ra khi ngón tay bị anh lơ đóng cửa làm kẹt mà kêu lên, rồi cái tên “Mỹ Ái” lại ra đời trên chuyến xe coi như vô định đó, như Lạc,như Lam trước kia

Cô gái câm,mà là câm nín. Hồi sáu tuổi, “cô lấy thằng nào mà đẻ ra cái thứ này?” đó là lời cô gái nghe thấy cha nói với mẹ mình, người phụ nữ treo cổ chết sau đó, biết vì sao nhưng cô bé lại được nghe cha mình giải thích một cách đầy thương tiếc với mọi người rằng người vợ tuyệt vọng vì ung thư dạ dày! Trong ngày tang lễ mẹ mình, một bà nào đó hỏi người cha “Sao mấy ngày nay con bé không nói năng gì?” thì người đàn ông quay lại nhìn đứa con gái khốn khổ mà “…thóang nhẹ nhõm.Sự câm lặng cần thiết cho những bí mật”. Đó là lần thứ nhất đứa bé lên sáu phát hiện ra nó bị tước đọat quyền được nghe sự thật.Lần thứ hai xảy ra như thế này và với cường độ phản kháng mạnh hơn. Một thời gian sống với cặp vợ chồng già có cái tên ông Tám Nhơn Đạo, đêm nọ “bỗng dưng thấy mình bị ép chặt xuống tấm ván.Và một bàn tay lần vào áo em”, cô gào lên nhưng “Có thể bà (vợ ông Tám) cũng không biết đó là tiếng kêu của em vì nghe như tiếng chó tru, tiếng chim đêm thảng thốt, tiếng mèo gào trong bụi cỏ”- một sự tỉnh táo đến lạ lùng của một con người sống cạnh mà không sống được với lòai người, giữa đôi bên không nối với nhau bằng sự thật.Ra khỏi nhà con người được gọi là ông Nhơn Đạo với tâm trang dửng dưng tuồng như không có gì mất mát, nhưng khi một người đàn bà nào đó bảo “về với chị đi, không làm gì nhiều, mà chị lại trả công” thì sự ghê tởm lên đến cao trào, cô gái “bỗng thấy nghẹt thở, bởi đọc được điều gì đó không thật…bụng em quặn lên,cổ họng cong oằn, em nôn.Cơn nôn  đầu tiên bắt đầu ở đó…Lúc đó em không biết nó sẽ lặp lại dai dẳng sau này,ở những nơi có đông người, nơi người ta vẫn hay nói dối”

Cuộc lưu lạc ngày một dài thêm, một vài người đàn ông đến với cô, có kẻ dửng dưng như con đực tìm con cái mà lạ lùng cô bé không thích thú đã đành,lại còn không cảm thấy có gì bị xúc phạm “Giờ, một người đàn ông xa lạ đang lúi húi trên em, như con Cò thường lè lưỡi liếm để gọi em than thở chuyện đời nó. Lạ lùng, em không còn cái cảm giác ran khắp người.Giống như cảm giác đó đã chết.Từ khi nghe lại tiếng người, mùi người”. Buồn và lo lắng biết bao nhiêu cho những người nhạy cảm khi cuộc phản kháng của cô gái đã dẫn đến sự lạnh lùng này: “ Đôi khi những lời vô tình khiến em nhớ tới một vài thứ em đã mất (…) Chỉ nhớ là đã mất.Không tiếc nuối, không có ý định tìm lại.Giữa em và cơ thể em tồn tại vài mối liên hệ ít ỏi, lúc đói hay những cơn đau lúc em nôn. Một cơ thể bất động thì đi với ai cũng không quan trọng”.Và cô quên mất nhiều tiếng nói,cách nói của  lòai người , nôn ói và dửng dưng, ngôn ngữ mà cô dành để giao tiếp với thế giới xung quanh là tiếng con chim,con chó,con mèo. “Biết nước khóc chừng nào rồi?” là câu bỗng nhiên cô thốt lên khi ngó qua cửa kính nhòe nước mưa!

Câu chuyện được thể hiện theo bút pháp tượng trưng xen lẫn siêu thực, có lẽ là thích hợp bởi những nhân vật hầu hết đều đầy ắp một nội tâm không theo cái logique bình thường.Cuối cùng thì cả ba người tình cờ gắn với nhau trên chiếc xe đã thức dậy một tình yêu trong lòng.Ai yêu ai ,ai được yêu và ai lỡ độ, không phải là điều quan trọng.Quan trọng là “Em hoang mang với một điều thuộc về con người mà em vừa mới biết”. Em biết rằng cả anh lơ và bác tài đều yêu em,cả em cũng thế?. Đọc và thở ra nhẹ nhõm! Một cảnh báo khá mới và đắt giá.

--------

(*) “Gió lẻ và 9 câu chuyện khác”,tập truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư,NXB Trẻ 2008