nhìn ra sông Hoài xanh mát, chảy uốn quanh phố cổ. Đặc biệt, những bức tranh độc đáo này được làm bằng một chất liệu chưa có họa sĩ nào từng sử dụng, đó là lông gà.
Nặng lòng từ bức tranh kỷ niệm
Theo bậc cầu thang gỗ cũ kỹ, chúng tôi leo lên căn gác hai trong gian nhà cổ của họa sĩ Đinh Ngọc Đạt nép mình bên cạnh chợ Hội An huyên náo. Đứng bên cạnh bức tranh mới nhất vừa sáng tác có tên “Khỏa thân nằm”, anh giới thiệu, phải mất cả tháng mới hoàn thành bức tranh mà anh rất tâm đắc này. Gần 100 bức tranh làm bằng lông gà treo kín trên tường của căn gác nhỏ chật chội vừa là chỗ sinh hoạt của gia đình vừa làm chỗ sáng tác của anh. Từng ấy bức tranh mà anh sáng tác từ hơn ba mươi năm nay dường như không có bức nào giống nhau, mỗi bức là một sáng tạo, là tâm huyết của người họa sĩ.
Từ nhỏ, chàng trai Đinh Ngọc Đạt đã có tài lẻ là cắt chữ và xé giấy vụn rồi ghép thành tranh. Năm 16 tuổi, để làm quà kỷ niệm một người bạn, anh nảy ra ý định làm một bức tranh nhỏ nhưng thật độc đáo, hoàn toàn bằng …lông gà. Anh ra chợ gà sát nhà xin lông gà, thậm chí, còn theo người mua gà về đến tận nhà để xin cho được bộ lông sặc sỡ của con gà trống. Anh mang lông về làm sạch, cắt gọn và dán. Anh nhớ lại: “Bức tranh “Chùa Cầu” làm bằng lông gà được hình thành trên tờ giấy học sinh để tặng bạn. Chữ ký nguệch ngoạc dưới góc bức tranh, kèm theo một cái tên Đinh Ngọc Đạt. Cũng từ đó đến nay, cái tên này trở thành bút danh của tôi”. Với anh, bức tranh độc đáo khổ nhỏ ấy không chỉ để nhớ tới người bạn thân thuở thiếu thời mà còn cuốn hút niềm đam mê hội họa của mình.
Đến khi là chiến sĩ đồ bản (vẽ bản đồ địa hình) của Lữ 173 và sau là Tiểu đoàn 1 tại Quảng Nam-Đà Nẵng từ những năm 1979-1984, Đinh Ngọc Đạt bắt đầu sáng tác tranh lông gà khổ lớn cho đến nay. Khi xuất ngũ trở về, bạn bè động viên anh làm tranh bán cho khách du lịch. Anh mạnh dạn đặt nhờ tranh lông gà tại một khu nhà cổ ở thị xã Hội An. Anh còn nhớ, tiền bán tranh khi ấy cũng gom góp được kha khá, đủ cho việc chi tiêu trong gia đình. Bức tranh lông gà đầu tiên bán cho một vị khách nước ngoài với giá 4000 đồng, giá trị gấp 10 lần lương gíao viên của anh lúc bấy giờ.
Thổi “hồn” vào… chiếc lông gà
Đinh Ngọc Đạt cho rằng, chọn lông gà làm chất liệu cho tranh bởi lông gà có màu sắc tự nhiên, đa dạng, tuy nhiên phải là lông gà trống ta. Lông gà trống ta có mầu nâu, vàng đậm hoặc nhạt với nhiều sắc độ khác nhau, đen pha chút xanh lam. Đó là những tông mầu gần gũi với kiểu nhà gỗ cổ kính, những bức tường rêu phong của quê hương Hội An.
Trải nghiệm làm tranh lông gà, anh thấy “thấm” từ những lần thất bại khi đi thu thập lông gà, khi ghép tranh. Anh cho biết, hoàn thiện một bức tranh bằng lông gà tốn nhiều thời gian, rất kỳ công và đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mẩn. Muốn có bộ lông gà trống có mầu sắc đẹp, phải lấy lông trước khi làm thịt gà, bởi nếu gà chết thì bộ lông bị đổi mầu, biến dạng, không còn tự nhiên. Sau đó, phơi khô rồi lựa chọn lông gà, chia chúng ra nhiều loại cỡ, mầu sắc khác nhau để phù hợp cho gam mầu của mỗi bức tranh. Các bức tranh hiện nay của anh đều được lấy từ kho hàng nguyên liệu lông gà mà anh thu mua, phân loai kỹ lưỡng từ cách đây chục năm. Anh Đạt tâm sự, nguyên liệu lông gà này bảo đảm chất lượng vì đều được biết rõ nguồn gốc.
Sau bản phác thảo bằng bút chì, công đoạn quan trọng nhất và làm nên thành công của bức tranh bằng lông gà là dán những chiếc lông gà theo đường phác thảo ấy lên trên tấm giấy bìa cứng. Hồ được dùng để dán cho thuận lợi thay vì dùng bột sắn làm chất kết dính như trước đây. Những bức tranh mà sáng tác cách đây 20 năm đến nay vẫn không phai màu, không rơi rụng vì được bảo vệ bằng lớp kính trong suốt và khung làm bằng gỗ tự nhiên.
Tranh lông gà của Đinh Ngọc Đạt có chủ đề về chân dung và cuộc sống. Nhìn tranh của anh mới thấy một tình yêu sâu nặng với quê hương bởi phần lớn các bức tranh gắn liền với con người, phố cổ và không gian Hội An. Từ những bức trừu tượng như Vũ nữ Apsara, Mẹ bồng con, hòn vọng phu, phố cổ cho đến những bức tả thực như ông già, thiếu nữ, xóm dừa, chùa Cầu, gà chọi, con mèo, chân dung nhạc sĩ Trịnh Công Sơn… Chất liệu lông gà trống trên nền giấy dưới sự phối mầu tinh tế của người họa sĩ dường như làm cho các bức tranh dù ở bất cứ chủ đề nào cũng tạo nên sự bình dị, mộc mạc, có phần sống động.
Ông Holland, du khách đến từ nước Mỹ được một anh bạn làm báo ở đây dẫn đến chiêm ngưỡng phòng tranh đặc biệt này, ông thốt lên rằng: “Tôi đã đi nhiều nước nhưng chưa thấy chất liệu tranh nào độc đáo như thế này. Thật tuyệt vời, có lẽ có một không hai trên thế giới. Tôi sẽ giới thiệu cho bạn bè và gia đình về loại tranh này”.
Bằng vốn tiếng Anh kha khá, họa sĩ Đinh Ngọc Đạt cho biết: “Chỉ mất vài ngày hoặc hai tuần để cắt dán và hoàn thiện một bức tranh nhưng có khi phải mất đến cả tháng để có ý tưởng”. Mỗi bức tranh thường dùng hết 10 gói lông gà trống. Có bức tranh anh phải làm đi, làm lại tới vài lần toàn bộ hoặc một phần của bức tranh. Anh phải dành thời gian cho việc chọn lông gà bố trí từng mảng mầu ưng ý. Theo anh, mầu sắc của lông gà đặt ở đường nét thích hợp luôn tạo điểm nhấn cho bức tranh.
Đinh Ngọc Đạt kể say sưa về bức chân dung nhạc sĩ họ Trịnh, một trong những tác phẩm mà anh tâm đắc nhất. Mầu sắc và kích cỡ khác nhau của từng sợi lông vũ mịn màng phải được chọn lựa một cách chi tiết, kỹ lưỡng để toát lên vẻ thần thái của khuôn mặt sau chiếc kính gọng đen của người nghệ sĩ tài hoa này.
Thêm “Sắc mầu” cho nghệ thuật đa dạng ở Hội An
Đinh Ngọc Đạt chưa từng được đào tạo qua một trường, lớp nghệ thuật tạo hình nào, song niềm đam mê hội hoạ luôn cháy bỏng trong người con đất Quảng này. Anh luôn ý thức tự nâng cao và tích luỹ kiến thức cho mình nhờ việc tích cực tìm đọc rất nhiều sách về nghệ thuật hội hoạ Việt Nam và thế giới. Căn gác của nhà anh chật chội và bề bộn là thế nhưng anh vẫn kê ba chiếc tủ bày kín các loại sách, báo, trong đó có nhiều tài liệu về hội họa.
Anh từng nhận làm việc ở một nhà sách lớn ở Hội An để có nguồn sách đọc và có thêm thu nhập. Hiện nay, anh dạy thêm tiếng Anh cho một nhóm học sinh ở Hội An. Với loại tranh chất liệu lông gà, hiện ít người biết tới và tìm mua, nhưng vợ và ba người con anh Đạt vẫn thường động viên anh sáng tác tranh. Bởi tâm huyết với tranh sẽ luôn mang lại cho anh niềm vui, niềm tin yêu cuộc sống. Và như anh tâm sự: “Tôi vẫn còn làm tranh khi nào hết mê".
Gắn bó với loại tranh lông gà từ hơn 30 năm nay, người họa sĩ 48 tuổi này vẫn miệt mài sáng tác, tâm huyết với những ý tưởng bình dị với mong muốn góp phần mang lại điều mới mẻ, lạ mắt cho diện mạo nghệ thuật vốn đã phong phú, đa dạng của Di sản thế giới Hội An.
Các tác phẩm tranh lông gà của Đinh Ngọc Đạt từng được trưng bày tại một vài cuộc triển lãm và gây nhiều ấn tượng cho khách tham quan. Tranh của anh cũng được tạp chí Lecarnet du Vietnam của Pháp khi thực hiện chuyên trang về Hội An chọn làm ảnh bìa năm năm trước. Sự xuất hiện này khiến cho giới họa sĩ Quảng Nam biết đến Đinh Ngọc Đạt nhiều hơn. Anh cũng muốn đưa tranh ra thị trường, nhưng lại không có điều kiện về kinh phí để thuê địa điểm trưng bày và bán tranh. Trong khi đó, phòng tranh ở nhà anh lại nằm trong con hẻm nhỏ, khuất bên trong khu chợ đông đúc nên khách du lịch không dễ dàng tìm đến.
Hiện nay, Đinh Ngọc Đạt nhờ một webstie có tên golshops với trang tranh cắt dán lông gà (Chicken hair collage) giới thiệu tòan bộ các tác phẩm tranh của anh một cách cụ thể và chi tiết. Tuy nhiên, với mỗi bức tranh khổ lớn được ghi giá từ 1.000 đến 2.000 USD, mới có ít khách tìm mua, chủ yếu là người nước ngoài. Ngoài ra, những tấm bưu thiếp nhỏ, có in hình của bức tranh lông gà được anh Đạt sáng tạo làm quà lưu niệm dễ tiêu thụ hơn tại một số cửa hàng ở Hội An.
Trăn trở với những khó khăn trong việc quảng bá sản phẩm của mình đến du khách trong và ngoài nước, họa sĩ Đinh Ngọc Đạt bộc bạch: “Tôi mong muốn mở một cuộc triển lãm tranh lông gà. Nhưng bao lâu nay vẫn chưa thực hiện được”. Khao khát ấy của người họa sĩ nhằm góp thêm mầu sắc cho nghệ thuật Hội An. Bên cạnh sự phong phú, đa dạng của các loại sản phẩm lưu niệm, một sắc mầu mới của tranh lông gà độc đáo này sẽ mang lại cảm giác thú vị cho du khách trong hành trình đến với Hội An.
Ảnh tranh :Chùa Cầu ở Hội An.
