Những ngày đầu gian nan
Người làm gốm mỹ nghệ hiện giờ rất hiếm vì nghề này đòi hỏi độ tinh vi, sắc sảo rất cao, trong khi không phải ai cũng khéo léo và được thừa hưởng những món nghề gia truyền độc đáo trong dòng họ để lại. Trong tình cảnh chung ấy, vẫn có những thanh niên tâm huyết với nghề, ham học hỏi, không ngừng nỗ lực để vượt qua khó khăn đi lên bằng con đường riêng của mình.
Anh Luôn Văn Trà, 25 tuổi, cho biết: "Lúc nhỏ thấy mẹ làm đồ gốm mỹ nghệ nhiều lắm nhưng mình chẳng quan tâm đến nghề này chút nào, vì thấy khó quá. Nhưng khi mẹ đã lớn tuổi sắp phải nghỉ rồi nên mình đã quyết tâm nuôi gia đình bằng chính đôi tay của mình".
Trà đến với nghề trong một cơn bạo bệnh, anh nằm liệt giường suốt nửa tháng, quá buồn bực vì phải nằm bất lực như thế, lòng "tự ái" của một thanh niên giàu nghị lực đã trỗi dậy mạnh mẽ. Anh bắt đầu để ý đến những khối đất vô tri: "Tại sao mình không làm được? Làm để nuôi gia đình chứ ăn bám mãi thế sao"?!
Sau khi khỏi bệnh, Trà liền bắt tay ngay vào công việc. Với sự giúp đỡ của mẹ và nhờ sự khéo léo, thông minh sẵn có, Trà tiến bộ rất nhanh.
Cũng giống như Trà, để trở thành một trong số ít nghệ nhân trẻ trong làng như hôm nay, anh Đàng Lưu Đăng Phụng (25 tuổi) đã phải trải qua vô vàn thất bại.
Phụng tâm sự: "Làm "nháp" mô hình khối khó một, còn làm thiệt khó đến mười anh à! Trộn đất với cát là khâu quan trọng nhất, tỷ lệ đất cát phải chuẩn và phải được sàng lọc thật kỹ, nếu không khi đem vào nung, các sản phẩm sẽ nổ tan tành. Không biết bao nhiêu lần mình đã sai một li đi... ngàn dặm như thế đấy!".
Đấy là chưa kể những lúc thời tiết xấu, vì khâu nung gốm được thực hiện ngoài trời, nhiệt độ nung không ổn định khiến các sản phẩm mà họ đổ mồ hôi sôi nước mắt nắn cả tuần lễ lắm lúc bị rạn nứt và không đạt chất lượng, đành phải bỏ cả để làm lại từ đầu.
Phụng cho biết: "Tụi mình cũng ngán những giai đoạn "kẹt" đề tài và ý tưởng lắm vì phải tạo ra những sản phẩm không trùng lặp với các nghệ nhân đi trước, nên đòi hỏi mình phải nỗ lực tìm tòi, sáng tạo không ngừng".
Tâm huyết của những nghệ nhân trẻ
Những bức phù điêu, tượng Thần Đầu Voi, tượng múa Chăm... và đặc biệt là những ngọn tháp Chăm được các nghệ nhân trẻ khắc chế cực kỳ tinh xảo.
Trà phấn khởi kể về tác phẩm điêu khắc tâm đắc của mình: "Mình phải mất 10 ngày mới khắc xong tượng tháp này, nhưng làm ba cái chỉ được một vì bị hỏng do thời tiết không ổn định. Sau khi làm thành công cái đầu tiên đã có người đặt hàng mua ngay với giá ba triệu đồng và họ còn đặt hàng thêm nữa, đó là niềm khích lệ rất lớn để mình không ngừng sáng tạo".
Phòng trưng bày của Phụng có vẻ đồ sộ và nổi bật hơn hẳn với nhiều bức tượng người rất có cá tính tuy nghệ nhân trẻ này chỉ mới vào nghề chưa đầy năm năm.
Bên cạnh những tượng "Cầu mưa", "Hỏa táng", "Người không đầu"... thể hiện nếp sinh hoạt gần gũi và tập tục lâu đời của dân tộc Chăm là bức tượng nổi bật với cái tên gợi nhiều tò mò "Tạ ơn". Đã có người lặn lội từ Sài Gòn vào tận nhà anh trả năm triệu đồng cho bức tượng độc đáo ấy nhưng anh không bán.
Dưới sự dẫn dắt và cố vấn tận tình của cha, ông Đàng Năng Thọ, một họa sĩ có tiếng trong làng hội họa Ninh Thuận, Phụng luôn cố gắng thổi vào những bức tượng vô tri ấy những giá trị tinh thần và bản sắc lâu đời của dân tộc Chăm. Hiện nay Phụng và Trà đang rất "ăn nên làm ra" với nhiều mối làm ăn từ các thành phố lớn, đặc biệt là Sài Gòn, Nha Trang... Họ đang nỗ lực không ngừng để vừa làm giàu kinh nghiệm cho bản thân, vừa gìn giữ những bản sắc lâu đời, quý báu của các cụ tổ làng nghề để lại...
