Việc đề cử một danh sách 30 người để sau đó tiến hành bầu cử một ban chấp hành mới gồm 15 đại biểu xứng đáng đã khiến ban kiểm phiếu có tới 54 nhà văn phải làm việc cật lực đúng bảy giờ. Khi tất cả các nhà văn đã quá mệt mỏi vì chờ đợi, đúng 18g15 tối 5-8, danh sách 30 người có số phiếu đề cử cao nhất mới được công bố.
Người trẻ khước từ sự tín nhiệm
12/30 người ấy đã ngay lập tức đứng lên xin rút khỏi danh sách đề cử. Phần lớn người rút lại là những cây bút tuổi còn trẻ: Hồ Anh Thái, Phan Thị Vàng Anh, Trần Đăng Khoa, Nguyễn Ngọc Tư, Đỗ Bích Thúy, Trương Nam Hương...
Đăng đàn phát biểu về “nỗi buồn thế hệ”, nhà thơ trẻ nhất đại hội Vy Thùy Linh nói: “Chỉ có 17 nhà văn dưới 40 tuổi ở đại hội này, như vậy chứng tỏ quan niệm về tuổi tác vẫn còn rất nặng nề. Đại diện cho thế hệ chúng tôi trong ban chấp hành, nếu có, phải là những người cấp tiến trong tư duy và có khả năng làm việc vì nghệ thuật chứ không phải vì những lợi ích cá nhân”.
Nhà văn Hồ Anh Thái, người được tín nhiệm cao trong các đồng nghiệp vì vẫn tiếp tục xuất bản những tác phẩm gây tiếng vang - đã hai năm nay bị đánh giá là “không tham gia các công việc của ban chấp hành”, bày tỏ: “Tôi sẵn sàng trả lời chất vấn của hội viên tại diễn đàn đại hội về việc tại sao hai năm nay tôi không tham gia vào các hoạt động của ban chấp hành nữa. Tôi muốn công khai quan điểm của mình về cách mà Hội Nhà văn đang được điều hành. Nhưng không có dù chỉ một phút nào trên diễn đàn cho hội viên chất vấn và tôi giải trình”.
Vụ phó Vụ Văn hóa văn nghệ - Ban Tuyên giáo T.Ư, họa sĩ Lương Xuân Đoàn nhận xét: “Việc Hội Nhà văn có tới 70% hội viên tuổi trên 60 chứng tỏ một thực tế đáng buồn, còn hơn cả nỗi buồn về sự già cỗi của Hội Nhà văn, đó là nỗi buồn về tuổi trẻ và sự sáng tạo chưa được công nhận đúng mức”. Ông nói: “Ở bên hội họa, mau mắn hơn, các họa sĩ trẻ có thể trực tiếp sáng tạo với màu và vải, sau đó đến thẳng với công chúng. Sự đánh giá của những họa sĩ lão thành có chính xác và cởi mở hay không cũng ít ảnh hưởng đến họ. Còn với văn chương, sự đánh giá ảnh hưởng từ nhiều khâu: in ấn, xuất bản, phát hành, phê bình... nên nó tác động rất mạnh đến công chúng văn chương. Một tác giả trẻ với một tác phẩm mới, nếu không được công nhận kịp thời, chính xác, sẽ thiệt thòi cho cả người viết và công chúng”.
Ồn ào và lộn xộn
Quá nhiều sự ồn ào, lộn xộn trong ngày đại hội nội bộ của các nhà văn. Hệ thống âm thanh có nhiều trục trặc cũng khiến những người ngồi dưới rất khó nghe được các ý kiến trên diễn đàn. Có những tham luận nghiêm túc, có giá trị như tham luận của nhà văn Bích Ngân, Phong Lê, Lương Sĩ Cầm... đã không được nghe một cách rõ ràng, đầy đủ. Việc ban tổ chức chọn thời điểm đọc tham luận trong khi chờ đợi kết quả kiểm phiếu như một cách “câu giờ” nên cũng ít ai có tâm trí nghe tham luận, chỉ bàn tán về kết quả bầu cử.
Một nhà văn trẻ cho hay trong số các phiếu đề cử, có những người đề cử cả nhà thơ Tố Hữu, nhà văn Nguyễn Khải (là những người đã mất), theo chị, như vậy chính các nhà văn đã quá thiếu trách nhiệm với lá phiếu của mình.
Cách điều hành đại hội cũng gây không ít bức xúc cho các nhà văn. Nhà văn Trung Trung Đỉnh, Nguyễn Trọng Tạo và Nguyễn Quang Lập cùng thắc mắc: tại sao micro lại mất tiếng đúng lúc nhà văn phát biểu chính kiến riêng?
Trong mối quan tâm khác, nhà văn Nguyễn Trọng Tạo phát biểu: “Chúng ta tiến hành bầu cử theo cách vừa phức tạp vừa tốn thời gian, không còn thời gian cho các phát biểu về văn học, về các tai nạn nghề nghiệp của bạn bè, không còn thời gian cho các kiến nghị của nhà văn với Đảng, với Nhà nước”.
Sau khi 12 nhà văn rút khỏi danh sách đề cử, đại hội đã thống nhất không lấy thêm 12 người khác mà chỉ tiếp tục bầu từ 18 nhà văn còn lại, lấy 15 người vào ban chấp hành. Ban kiểm phiếu của đại hội phải kiểm phiếu suốt đêm 5-8 để sáng nay 6-8, Đại hội Hội Nhà văn VN lần 8 khai mạc chính thức và công bố danh sách ban chấp hành mới.
Phút thư giãn của các nhà văn bên ngoài hội trường đang “nóng” chuyện bầu cử - Ảnh: Nguyễn Đình Toán
