Cuộc gặp truyền thống tiến hành vào dịp kỷ niệm 100 năm Tolstoy từ trần (20-11-1910 - 20-11-2010).
Hội thảo có sự tham gia của các nhà nghiên cứu Tolstoy của Nga, các dịch giả từ các nước và vùng lãnh thổ khác nhau như Mexico, Ðức, Tây Ban Nha, Phần Lan, Czech, Anh, Bồ Ðào Nha, Canada, Ấn Ðộ... - những người đã cùng lúc cho ra đời các bản dịch khác nhau của các tác phẩm Anna Karenina, Chiến tranh và hòa bình, hay truyện vừa Cái chết của Ivan Ilich cũng như nhiều tác phẩm khác. Họ cùng thảo luận về những khía cạnh phức tạp và thú vị trong việc chuyển ngữ, làm sao đảm bảo chính xác cái thần tác phẩm của Lev Tolstoy.
Ðến dự cuộc gặp này có hậu duệ của nhà thơ lừng danh Boris Pasternak - bà Enn Pasternak và phu quân của bà - đều là những dịch giả tiếng Anh xuất sắc. Có cả nữ dịch giả kiệt xuất từ Ðức, bà Rozmari Titshe, cách đây chưa lâu đã thực hiện bản dịch mới tác phẩm Anna Karenina bằng tiếng Ðức - bản dịch đã được giải thưởng văn học dịch của Ðức.
Bà đã cùng hậu duệ đại văn hào - ông Vladimir Tolstoy - đi khắp nước Ðức, đọc trước công chúng Ðức những trích đoạn từ tiểu thuyết bằng tiếng Nga và bản dịch tiếng Ðức, thu được thành công đặc biệt. Ðến khu điền trang Yasnaya Polyana lần này còn có những dịch giả nổi tiếng từ Mỹ Latin, địa bàn xa xôi nhưng ở đây đang diễn ra cao trào đọc và tìm hiểu Tolstoy. Các độc giả Mỹ Latin hết sức hâm mộ tác phẩm của Lev Tolstoy, nhất là các nhật ký và thư từ của văn hào Nga.
Tác phẩm của Lev Tolstoy được dịch ra hàng chục thứ tiếng trong hơn 100 năm qua. Những năm gần đây, chỉ riêng thiên tiểu thuyết - sử thi Chiến tranh và hòa bình đã được tái chuyển ngữ bốn lần ở Anh, Nhật Bản và hai lần ở Mỹ.
Riêng ở VN, một số kiệt tác của Tolstoy đã được dịch ngay từ những năm 1930 và 1940. Học giả Ðào Duy Anh đã dịch bộ sử thi Chiến tranh và hòa bình, nhà văn Vũ Ngọc Phan đã dịch Anna Karenina dưới nhan đề Hán Việt Anna Kha Lệ Ninh hay giáo sư Huỳnh Lý dịch Phục sinh.
Chiến tranh và hòa bình vẫn mang giá trị thời sự
Hậu duệ đại văn hào - ông Vladimir Tolstoy - nhận định: Chỉ cần nhìn bảng xếp hạng 10 tác phẩm văn học tiêu biểu nhất thế giới trong danh sách do tạp chí Mỹ Newsweek lập ra năm ngoái trên cơ sở phân tích vô vàn chỉ số uy tín, sẽ thấy Chiến tranh và hòa bình chiếm đầu bảng.
Tác phẩm vẫn mang giá trị thời sự, bởi lẽ thế giới ngày càng khắc nghiệt hơn, khi ở nơi này nơi khác có những nhóm người tìm cách dùng bạo lực như một công cụ thực hiện tham vọng bá quyền của mình. Nhưng ngày nay con người đang bắt đầu chối bỏ sự nghiệt ngã ấy một cách bản năng và hướng con tim khối óc tới những điều tốt đẹp, trong sạch, như họ đã và đang tìm thấy chính ở Tolstoy.
Nhân loại đang đi tới những điểm cực của lòng yêu thương và tinh thần hòa hiếu, khi ấy những tư tưởng nhân văn và lành mạnh của Tolstoy càng trở nên cần thiết.
Ảnh: Nhà văn Lev Tolstoy
