Các công trình của kiến trúc sư 58 tuổi này thường được ca ngợi là vận dụng một cách cẩn trọng các chất liệu thiên nhiên và những nét màu đầy kinh ngạc. Ông được ghi nhận với nhiều dự án nhà ở, khách sạn, bảo tàng và các khu thể thao phần lớn là ở Bồ Đào Nha và nhiều nước châu Âu khác.
Vạm vỡ và đầy cảm xúc
BGK giải Pritzker ca ngợi “phong cách kiến trúc của Eduardo Souto Souto de Moura không phù phiếm hay gây ấn tượng mạnh, mà mang đầy tính nghiêm túc, đòi hỏi người chiêm ngưỡng phải suy ngẫm. Giống như một bài thơ, công trình của Souto de Moura có thể truyền được cảm xúc tới cho công chúng”.
Trong số các dự án của Souto de Moura được BGK giải Pritzker đánh giá cao có sân vận động thể thao mà ông xây gắn vào một sườn núi ở thành phố Braga, Bồ Đào Nha - nơi giải vô địch bóng đá châu Âu được tổ chức ở đây hồi năm 2004. BGK mô tả công trình này “rất vạm vỡ, đồ sộ và gần gũi với khung cảnh xung quanh”.
Đây có lẽ là một trong những sân vận động nằm ở vị trí hiểm trở nhất trên thế giới. Chi phí để di chuyển các khối đá khổng lồ và xây dựng sân vận động này tiêu tốn khoảng 83,1 triệu euro – lớn hơn rất nhiều so với chi phí mà Chính phủ Bồ Đào Nha bỏ ra để xây dựng một sân vận động chuẩn quốc tế trong thời gian chuẩn bị cho Euro 2004. Mặc dù ở địa thế hiểm trở, nhưng chất lượng của sân vận động này được đánh giá vào hàng “hiện đại nhất thế giới”.
BGK giải Pritzker còn đề cập đến công trình phục chế quần thể nữ tu viện và tu viện ở gần thành phố Amares ở phía Bắc Bồ Đào Nha của Souto de Moura. Dự án này đã biến tu viện Santa Maria Do Bouro “từ một tòa nhà đổ nát thành một công trình vừa giữ được nét lịch sử vừa hiện đại trong quan niệm”.
Souto de Moura là người luôn quan tâm tới những điều thiết thực trong cuộc sống. Đối với các tòa nhà, ông thường nhấn mạnh đến tính hữu dụng và sự hòa hợp với môi trường xung quanh. Tại một diễn đàn xây dựng diễn ra hồi năm 2004, ông phê phán: “Thế giới hiện không có kiến trúc sinh thái, trí tuệ, mà chỉ có những công trình đẹp mắt” và kêu gọi: “Chúng ta nhất thiết không được lờ đi các vấn đề như nguồn năng lượng, các chi phí và các khía cạnh xã hội. Phải luôn để tâm tới tất cả những vấn đề này trong các công trình kiến trúc”.
“Bạn có thể nói Souto de Moura là kiến trúc sư của các kiến trúc sư”, Karen Stein - một thành viên trong BGK giải Pritzker – nhận định.
Thầy trò cùng đoạt giải
Souto de Moura sinh ra ở Porto, thành phố lớn thứ 2 Bồ Đào Nha – nơi ông đang sống và làm việc. Souto de Moura học điêu khắc trước khi chuyển sang kiến trúc và làm việc với người thầy Siza từ năm 1975 đến 1979. Chính kiến trúc sư Siza là người đã khuyến khích học trò của mình lập công ty riêng. Năm 1980, Souto de Moura bắt đầu sự nghiệp của một kiến trúc sư độc lập sau khi đoạt giải trong một cuộc thi thiết kế cho một công trình văn hóa ở thành phố Porto quê hương ông. Cho đến nay, thầy trò họ vẫn gần gũi và thân thiết nhau, văn phòng của họ cùng ở trong một tòa nhà và họ đã hợp tác xúc tiến nhiều dự án.
Giờ đây, ngoài công việc thiết kế, Souto de Moura còn là giáo sư tại trường ĐHTH Oporto, giáo sư thỉnh giảng tại trường ĐHTH Harvard cũng như nhiều trường đại học ở châu Âu. Ông là kiến trúc sư Bồ Đào Nha thứ 2 đoạt giải thưởng Pritzker danh giá này, sau khi người thầy Siza được trao giải hồi năm 1992.
Được Jay A. và Cindy Pritzker sáng lập năm 1979, giải Pritzker được trao hằng năm cho một kiến trúc sư còn sống, người có những “đóng góp ý nghĩa cho nhân loại và xây dựng môi trường thông qua nghệ thuật và kiến trúc”. Giải thưởng này, kèm theo số tiền thưởng 100.000 USD, từng thuộc về các kiến trúc sư nổi tiếng thế giới như Norman Foster, Rem Koolhaas và Zaha Hadid.
Lễ trao giải năm nay sẽ được tổ chức vào ngày 2/6 tại thính phòng Andrew W. Mellon ở Washington D.C. - tòa nhà được xem là một trong những công trình kinh điển nhất ở Mỹ.
Ảnh: Sân vận động TP Braga được xây dựng từ một mỏ khai thác đá granite ở Braga, Bồ Đào Nha
