Việc biển Đông gia tăng căng thẳng gần đây hoàn toàn không đem lại lợi ích nào cho các quốc gia trong khu vực và cho chính TQ, tác nhân chính gây ra tình hình này. Việc TQ tiếp tục gây sức ép đối với VN, Philippines và một số các nước láng giềng khác là đang phá hoại ổn định, an ninh cho khu vực.
Bản thân tôi không thể nào hiểu nổi tại sao TQ lại thực hiện những chính sách như vừa qua. Về nhiều mặt TQ và VN là hai quốc gia có nhiều mặt tương đồng do đảng cộng sản lãnh đạo, quan hệ giữa hai đảng và nhân dân hai nước tốt đẹp, nên có điều kiện rất tốt để hợp tác với nhau và hoàn toàn có thể thỏa thuận về vấn đề biển Đông. Nếu để tiếp tục gia tăng căng thẳng như vậy dẫn đến xung đột sẽ vô cùng bất lợi cho tình hình chung của khu vực.
Điều mà ai cũng thấy rõ đó là mưu đồ kiểm soát toàn bộ biển Đông của TQ và những chuyện xảy ra vừa qua chỉ là khởi đầu cho việc này mà thôi. Tuy nhiên cần thấy rằng việc TQ chèn ép các quốc gia ASEAN nói chung và VN nói riêng tất yếu sẽ dẫn đến việc hình thành các liên minh hợp tác giữa các quốc gia ASEAN với nhau và giữa ASEAN với các bên thứ ba như Hoa Kỳ, Nga... và điều này sẽ chỉ càng bất lợi cho TQ mà thôi.
Với những động thái vừa qua, TQ đã và đang tự đánh mất uy tín và những thành tựu mà họ đã cất công gầy dựng hơn 10 năm qua đối với ASEAN, đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng kinh tế trong khu vực diễn ra vào cuối những năm 90. ASEAN sẽ phải dè chừng hơn, thận trọng hơn trước mỗi bước đi của TQ, và trong hoàn cảnh hiện tại khi mà TQ công khai gây sức ép tới các quốc gia ASEAN như vậy thì các bên sẽ tìm kiếm liên minh của mình.
Về mặt chiến lược có thể dễ hiểu tại sao TQ muốn bành trướng kiểm soát toàn bộ biển Đông nhưng về mặt thực tế TQ chưa thể làm được việc này. Về thực lực quân sự đúng là TQ vượt trội so với các quốc gia ASEAN nhưng so với các cường quốc khác thì TQ vẫn chưa là gì. TQ vừa mới hạ thủy một hàng không mẫu hạm nhưng riêng trong khu vực Hoa Kỳ và liên minh có khoảng 20 chiếc. Trước mắt có thể Hoa Kỳ sẽ không can dự trực tiếp vào biển Đông nhưng nếu tình hình an ninh trở nên bất ổn thì đó sẽ là một mối đe dọa nghiêm trọng đến liên minh của Hoa Kỳ với Hàn Quốc, Nhật Bản và con đường vận tải huyết mạch qua biển Đông. Mưu đồ của TQ đã rất rõ ràng đó là kiểm soát tài nguyên ở biển Đông và kiểm soát tuyến đường giao thông hàng hải quan trọng bậc nhất của thế giới này.
Theo luật pháp quốc tế, TQ hoàn toàn không có quyền kiểm soát đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và họ đang tìm cách hiện thực hóa điều ấy.
GS-TS Vladimir N.Kolotov, Trưởng khoa Lịch sử Viễn Đông - ĐHQG St.Petersburg (Nga)
Tàu Trung Quốc (phía xa) tham gia vụ phá hoại tàu Viking II hôm 9.6 (ảnh chụp từ tàu Viking II - Ảnh: Petrotimes)
