Đêm 1-6, gia đình NSƯT - đạo diễn Bạch Lan đã đưa bà vào cấp cứu tại Bệnh viện 115 vì bị nhồi máu cơ tim. Mặc dù được các bác sĩ tận tình cứu chữa nhưng bà đã không qua khỏi. Sự ra đi đột ngột của người cả đời gắn bó với sân khấu, với nghệ thuật biểu diễn gây bất ngờ và thương tiếc khôn nguôi cho nhiều người.
Sinh năm 1939 tại Sài Gòn, năm 16 tuổi, NSƯT - đạo diễn Bạch Lan (tên thật là Nguyễn Thị Xuân Lan) theo người bác họ là nhà cách mạng Phùng Văn Cung - vị lãnh đạo Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam thời kỳ chống Mỹ, tập kết ra Bắc. Sau khi ra Hà Nội, bà học THPT tại Trường Học sinh miền Nam Nguyễn Khuyến, Nam Định. Đến năm 1958, bà được tuyển vào Đoàn Kịch nói Nam Bộ (tiền thân của Đoàn Kịch nói Cửu Long Giang sau này) và từ đó gắn bó với sân khấu.
Bà có người chú ruột là nghệ sĩ Nguyễn Ngọc Bạch, chính ông đã truyền cho bà lòng say mê nghiệp diễn. Và như bao người làm nghệ thuật khác, bà trở thành diễn viên giỏi, thể hiện nhiều vai diễn xuất sắc trước khi chuyển sang làm công việc đạo diễn. Bà cũng đã từng nhiều lần tham gia chiến dịch phục vụ bộ đội tại chiến trường trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Suốt 40 năm làm nghệ thuật, NSƯT - đạo diễn Bạch Lan luôn tâm niệm câu nói của Bác Hồ: “Người nghệ sĩ là chiến sĩ”. Trong chương trình Những cánh chim không mỏi do Đài Truyền hình TPHCM tổ chức tôn vinh bà vào năm 2004, nữ nghệ sĩ này tâm sự với khán giả: “Người lính thì phải chấp hành kỷ luật và xả thân vì lý tưởng.
Trong quá trình lãnh đạo Đoàn Nghệ thuật trẻ TP, tôi đã áp dụng kỷ luật quân đội để rèn luyện thế hệ diễn viên trẻ. Có thể cách làm của tôi quá khắc nghiệt nhưng đó là một tinh thần xông trận đúng nghĩa. Người nghệ sĩ tựa như bông hoa trên sân khấu nên bản thân phải tự khoe sắc, khoe hương đúng với tinh thần và ý nghĩa trong sáng”.
Tính đến hôm nay, NSƯT - đạo diễn Bạch Lan đã dàn dựng 90 tác phẩm sân khấu, trong đó có rất nhiều kịch bản nổi tiếng được công chúng yêu mến: Đứng gác dưới ánh đèn neon, Cái ghế, Độc thoại Mê Đê, Bi kịch lạc quan, Trên mảnh đất đời người, Thanh gươm và bà mẹ... Đặc biệt, trong phim Hòn Đất, NSƯT Bạch Lan để lại nhiều cảm tình với khán giả qua nét diễn xuất chân thật, ấn tượng bằng vai bà Cà Sợi.
Hà Mỹ Xuân là nghệ sĩ có duyên nợ với NSƯT - đạo diễn Bạch Lan. Ba vai diễn giúp Hà Mỹ Xuân đoạt HCV Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 1985 - 1990 đều do NSƯT - đạo diễn Bạch Lan dàn dựng. Chương trình cuối cùng mà NSƯT - đạo diễn Bạch Lan dàn dựng là DVD Nghệ sĩ Hà Mỹ Xuân về với quê hương.
Từ Pháp gọi điện thoại về trong đêm khi hay tin NSƯT - đạo diễn Bạch Lan qua đời, nghệ sĩ Hà Mỹ Xuân nói trong nức nở: “Cả đời chị ấy sống cho sân khấu, hết lòng vì diễn viên trẻ. Chị còn là một nhà quản lý cương trực, một đạo diễn có nhiều sáng tạo khi đưa những thể nghiệm độc đáo vào sân khấu cải lương”.
Vĩnh biệt NSƯT - đạo diễn Bạch Lan, người nghệ sĩ luôn đặt mình trong tư thế người chiến sĩ cách mạng. Công chúng và các thế hệ nghệ sĩ vẫn luôn nhớ về bà.
Linh cữu NSƯT - đạo diễn Bạch Lan được quàn tại Nhà Tang lễ TPHCM (25 Lê Quý Đôn, quận 3). Lễ truy điệu bắt đầu lúc 14 giờ ngày 4-6, sau đó đưa đi hỏa táng tại Bình Hưng Hòa - TPHCM.
Nghệ sĩ Hà Mỹ Xuân và NSƯT - đạo diễn Bạch Lan (trái) trong phòng thu. Ảnh Thanh Hiệp
