Sau 5 tháng phát động, cuộc thi Ảnh ý tưởng (khai mạc triển lãm vào thứ Hai, ngày 20/8), lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam, đã nhận được 1.504 ảnh, từ 322 tác giả thuộc 51 tỉnh thành tham gia.
1. Chưa đến giờ khai mạc triển lãm, đã có rất đông người đến dự, đứng chật sân trước của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Nhiều bàn luận, tranh cãi sôi nổi từ các nhiếp ảnh gia trẻ tuổi cũng như lão thành về tính chất cuộc thi, chủ yếu là đề cao việc sử dụng Photoshop qua từng tấm ảnh, nhằm nổi bật những ý tưởng mà thông thường, các tấm ảnh “truyền thống” không thể làm được.
Theo nghệ sĩ nhiếp ảnh Hoàng Trung Thủy, (Hội Nhiếp ảnh TP.HCM), người có một số tác phẩm ảnh ý tưởng từng được một số salon quốc tế chọn triển lãm và trao giải thì: “Ảnh ý tưởng là thể loại ảnh dùng “diễn ý” tạo ra những trường liên tưởng đưa người xem đi sâu vào nội tâm, đi sâu vào cái cảm, cái nghĩ hơn là cái thấy”.
Từ 3 chủ đề rõ ràng của cuộc thi: Môi trường, Biển đảo và Tác hại thuốc lá, Hội đồng Nghệ thuật (gồm có bà Đặng Thị Thu Hương, ông Nguyễn Phú Cường - hai Phó Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm), họa sĩ Thành Chương cùng các nhiếp ảnh gia Nguyễn Dần, Hoàng Quốc Tuấn, Lại Hiển và Việt Văn) đã thống nhất chọn ra 88 tác phẩm để triển lãm, trong đó có 11 tác phẩm xuất sắc để trao giải (1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 3 giải Ba và 5 giải Khuyến khích).
Tác giả Nguyễn Đức Trí đến từ Thừa Thiên - Huế, đoạt cú đúp: 1 giải Nhất trị giá 15 triệu đồng cho tác phẩm Cứu lấy màu xanh, mô tả một anh thợ lăn sơn đang làm việc, thảm rừng xanh trải dài ra dần dần dưới từng lớp sơn, thay thế cho làn khói ô nhiễm đen kịt tỏa ra từ ống khói các nhà máy. 1 giải Nhì trị giá 7 triệu đồng, cho tác phẩm Ngày bình yên, chụp một người đàn ông nghèo khổ với đôi quang gánh trên vai, cùng vợt to bắt cá và ước mơ một con thuyền chứa đầy cá to tươi rói.
2. Hội đồng nghệ thuật đều nhất trí cao và tỏ ra hài lòng với 2 tác phẩm này, không chỉ mạnh mẽ, rõ ràng, mạch lạc về ý tưởng, mà còn hài hòa về bố cục, tốt về tạo hình.
“Tuy nhiên, qua cuộc thi, có thể thấy rõ sự chênh lệch rõ ràng về kỹ thuật của các tác giả tham gia”, nhiếp ảnh gia Việt Văn nhận xét. “Một bên thể hiện ý tưởng tốt, và một bên thực sự yếu kém. Các tác phẩm thể hiện theo chủ đề Tác hại thuốc lá yếu thế hơn hẳn. Rất nhiều ảnh mà trong đó, tác giả đã làm quá thô sơ, đến mức cẩu thả, thông điệp không rõ ràng. Những bức ảnh này đều bị loại. Còn các tác phẩm được chọn để triển lãm, đều có chất lượng. Tôi thích tác phẩm Cứu lấy màu xanh của tác giả Nguyễn Đức Trí, khi anh nêu bật được ý tưởng, chỉ có bàn tay con người mới cải tạo được đời sống. Điều này rất quan trọng! Mặc dầu vậy, nhìn chung, vẫn thiếu tác phẩm gây ấn tượng, khiến người xem phải bàng hoàng, ngạc nhiên và thúc đẩy xúc cảm”.
88 bức ảnh trong triển lãm lần này, phần nào nói được những cảm xúc, tư duy hết sức trừu tượng mà nghệ sĩ muốn bày tỏ, đồng thời thể hiện được sự sáng tạo giàu sức nghệ thuật. Nhiều bức ảnh mang đậm chất hội họa, văn học bởi cách “kể chuyện” đẩy mạnh cảm quan thị giác, đậm tính phiêu linh, mà thường chỉ có thể nằm trong sự tưởng tượng của con người. Theo Ban tổ chức: Tại triển lãm, công chúng yêu nghệ thuật nhiếp ảnh sẽ có cơ hội thưởng thức các tác phẩm độc đáo mới lạ, mang tính triết lý và gửi gắm nhiều thông điệp, được các nghệ sĩ nhiếp ảnh tạo nên bằng nhiều thủ pháp nhiếp ảnh hiện đại.
3. “Nghệ thuật nhiếp ảnh là nghệ thuật ghi lại dấu ấn những sự việc, khoảnh khắc. Tôi đã dự nhiều cuộc chấm giải của nhiếp ảnh, ngoài chấm ảnh ra, còn phải căng mắt tìm xem tác phẩm nào sử dụng Photoshop bởi đó là việc nghiêm cấm”, họa sĩ Thành Chương chia sẻ. “Và việc cấm dùng Photoshop làm ta lãng quên việc người nghệ sĩ có thể tự do sáng tạo bằng mọi phương cách. Cuộc thi và triển lãm Ảnh ý tưởng này gây nhiều tranh cãi, nhiều người ủng hộ hoặc không. Còn theo cá nhân tôi, đã là nghệ sĩ làm công việc sáng tạo thì không câu nệ các hình thức thể hiện, miễn sao phát triển được khả năng của nghệ sĩ”.
Tuy vậy, việc lạm dụng thủ pháp Photoshop cũng như cách kể chuyện bằng hình ảnh lắm khi quá đà làm nhiều tác phẩm trong triển lãm này, mặc dù ý tưởng rõ ràng, nhưng vẫn còn sự khiên cưỡng, nặng nề. Ít thấy vẻ nhẹ nhõm, thanh thoát qua các bức ảnh, mà lắm khi, để phục vụ đúng chủ đề mà cuộc thi đặt ra, tác giả ép mình làm tác phẩm cố sao không mờ ý, lạc đề, thế nên thiếu hẳn chiều sâu cảm nhận và sự rung cảm đến người xem.
“Chưa có một tác phẩm làm ban giám khảo sững sờ… nhưng cảm giác chung nhìn lại bộ ảnh đoạt giải là hài lòng”. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Văn chia sẻ.
Triển lãm Ảnh ý tưởng bắt đầu từ ngày 20/8 đến hết ngày 27/8, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, 66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội. Cuộc thi và Triển lãm ảnh ý tưởng do Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, Bộ VH,TT&DL tổ chức.
Ảnh đoạt giải Nhất (Nguyễn Đức Trí, Thừa Thiên - Huế)
