vanchuongviet.org

10 năm trước, Vua bãi rác (đạo diễn: Đỗ Minh Tuấn) trở thành bộ phim đầu tiên của VN gửi tham dự giải thưởng Oscar (Mỹ). Sau đó đến Mùa len trâu, Áo lụa Hà Đông, Chuyện của Pao, Khát vọng Thăng Long, Đừng đốt, Mùi cỏ cháy tiếp tục được “mang chuông đi đánh xứ người”, nhưng chưa từng có bộ phim nào lọt vào vòng tuyển chọn của Oscar.

Giấc mơ không tưởng ?

Thế nhưng, trong Dự thảo chiến lược phát triển điện ảnh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 của Cục Điện ảnh nêu rõ: mục tiêu phấn đấu của ngành điện ảnh đến năm 2030 là có những tài năng điện ảnh tầm cỡ thế giới, đoạt được giải thưởng lớn tại các liên hoan phim quốc tế uy tín như: Oscar, Cannes, Venice hay Berlin...

Mục tiêu này có trở nên không tưởng, quá tầm hay không - theo cách nhìn của nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát thì phụ thuộc vào việc “xuất hiện tài năng”. Thế nhưng, chưa thể trả lời câu hỏi “khi nào thì tài năng xuất hiện”. Một nền điện ảnh đang lê những bước chậm chạp đầu tiên trên con đường này, thậm chí ở nhiều mặt nào đó vẫn còn có những cánh cửa đang khép, liệu có thể “đúc” ra được tài năng thật sự?

Cơ hội dành cho các nhà làm phim trẻ (trong đó có thể xuất hiện những tài năng) vô cùng hiếm hoi. Mỗi năm, điện ảnh Việt (bao gồm các hãng phim nhà nước và tư nhân) sản xuất trung bình chưa đến 20 đầu phim nên họa hoằn lắm mới có nhà sản xuất (chủ yếu là tư nhân) dành cơ hội cho những gương mặt mới. Trong khi việc kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực này thì chẳng “đại gia” nào thèm. Bởi đơn giản, điện ảnh là thứ hàng hóa mà đầu ra, tức khâu kiểm duyệt lẫn thị trường phát hành còn rất phập phù trong bối cảnh hiện tại.

“Trước khi đặt ra những mục tiêu lớn, chúng ta thử đặt ra mục tiêu nhỏ mỗi năm có ít nhất 3-5 kịch bản mà nước ngoài sẵn sàng đầu tư sản xuất xem sao. Tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta không nhất thiết phải có cơ quan quản lý điện ảnh mà nên thay bằng các tổ chức hỗ trợ điện ảnh, còn nhà nước quản lý thì đã có văn bản luật pháp. Có lẽ như thế nền điện ảnh mới thông thoáng được”, đạo diễn Hà Sơn đề nghị.

Người làm phim cứ “cong cong run rẩy”

Trong nền công nghiệp điện ảnh, nhà sản xuất phim giữ vai trò quan trọng, không thể thiếu. Thế nhưng, nhà sản xuất phim chuyên nghiệp ở VN chỉ là con số 0. Trong các đoàn làm phim, công việc na ná, thường bị gán với sản xuất phim là... chủ nhiệm phim, nhưng thực tế đây là hai công việc mang tính chất hoàn toàn khác nhau.

Các trường điện ảnh ở VN cũng chẳng có nơi nào đào tạo nhà sản xuất phim. Mục tiêu của ngành điện ảnh trong thời gian tới là chuyển quy trình sản xuất phim lấy đạo diễn là trung tâm sang quy trình lấy nhà sản xuất làm chủ đạo theo mô hình quốc tế. Nhưng để chuyển đổi cả một quy trình đã định hình từ hàng chục năm chẳng thể dễ dàng!

Đạo diễn Phan Đăng Di chia sẻ: “Những giải thưởng quốc tế lớn không thể hoạch định được mà tùy thuộc vào việc đầu tư cho con người để khuyến khích sáng tạo. Nhưng tôi e rằng chúng ta chưa làm gì nhiều, thậm chí còn có một số cái đang kìm hãm, chẳng hạn như độ thoáng về kiểm duyệt. Sáng tạo suy cho cùng cần có sự tự do, cá nhân phải làm đến cùng với niềm tin của họ. Nếu cứ luôn luôn e sợ thì họ cũng như cái cây lớn lên không được thẳng bình thường, lúc nào cũng cong cong run rẩy”.