Huấn và Đồng chiến đấu cùng đơn vị. Đồng trúng bom, hy sinh cạnh Huấn. Hòa bình về, Huấn sống bằng nghề bói đoán. Hồn của Đồng hiện lên, thương bạn, bảo: "tao cho mày mượn đôi mắt của tao - người dương mắt âm. Mày sẽ nhìn thấu mọi việc ở đời để mà phán cho thiên hạ" kiếm sống. Thức giấc, Huấn nhìn mâm cúng bằng đôi mắt ma (của Đồng cho mượn). Khi hạ mâm xuống, vợ con Huấn kinh ngạc vì con gà mới luộc bỗng vừa nhớt lại vừa mủn, tanh tanh nồng nồng không ăn được. Mâm cúng tiếp theo cũng vậy, cơm thiu gà hỏng, phải gom bỏ ngoài chuồng lợn. Song nhờ mắt ấy nên Huấn nói đúng việc quá khứ, tương lai của khách coi bói. Anh quát hai cha con ông lão nọ hãy nhanh về nhà, không thì ông lão "lại đắp chiếu nằm đường". Quả nhiên, tới nhà, đến trưa ông lão đột ngột qua đời. Tiếng đồn lan đi, khách nườm nượp kéo đến, Huấn đoán đâu đúng đó. Người ta phục sát đất. Nhưng ngày thứ 10, thứ 11, anh chán nản, bất cứ ai đến coi, đều không phán nữa, chỉ nói một câu: "Cứ thế mà sống không phải thay đổi gì cả". Hồn của Đồng hiện về trách. Huấn bảo mình không thích nói sự thật về số phận của người khác nữa, như ông lão kia, còn sống mà "phải đội cái chết trên đầu. Cái chết đã được báo trước thì đó là một nỗi sợ hãi lớn lắm (…). Thôi tao trả mắt cho mày đấy". Nói xong lăn đùng ra ngủ, hai ngày hai đêm mới tỉnh.
Trên đây, tóm lược truyện Mắt ma của Y Ban trong Hồn hoa - đêm tháp cổ. Sách còn 19 truyện khác: Xe chạy đêm (Ma Văn Kháng), Bi kịch con khỉ (Bảo Ninh), Món tái dê (Hồ Anh Thái), Cuộc báo thù cuối cùng (Cao Duy Sơn), Bán tâm linh (Hà Nguyên Huyến), Hình nhân thụ huyết (Đỗ Doãn Quát) và các truyện khác của: Huỳnh Thạch Thảo, Hòa Vang, Mạc Can, Đoàn Lê, Nguyễn Ngọc Thuận, Trần Đức Tiến, Mai Sơn, Trần Thanh Sơn, Lê Minh Khuê, Võ Anh Minh, Nguyễn Thị Anh Thư. Hai truyện cuối "rất gợi": một của Nguyễn Tham Thiện Kế về người đàn bà trong quan tài có biệt danh Mệnh Phụ vẫn "sống" trên cánh đồng hoa - một của Phạm Lưu Vũ Phong (a)về truyền thuyết của loài mèo với nỗi nhớ những "cảnh sống nhung lụa trong tiền kiếp". Qua tập sách, bạn đọc có thể thấy các nhà văn nhìn "xuyên qua hiện thực" như thế nào, để mô tả phần chiêu cảm được về thế giới siêu hình tồn tại quanh ta.
(a) Một tác giả quen thuộc của SCL.
