SCL: Đồng cảm với Nhà điêu khắc, hoạ sĩ Nguyễn Quân về Điêu khắc cho festival : Mới chỉ được "khúc giữa" .Chưa bàn đến chiều sâu của trại như trao đổi nghệ thuật,ý hướng sáng tạo,phong cách nghệ thuật điêu khắc mà chỉ một việc đặt ở đâu ? Không gian có phù hợp không,chủ đề của Trại : Là điều cần bàn một khi tổ chức trại. Hy vọng những trại mang tính “ Quốc Tế “ (?) ở Việt Nam trong những lần khác có suy nghĩ hơn về những góp ý này. Trong một lần ghé thăm Trại gồm Nhà Thơ Lê Chí,Nhà Báo Hùynh Kim không thấy có ý kiến gì..dù sao những bước khởi đầu cũng cần kết luận.
Ý thức về vẻ đẹp công nơi công cộng có lẽ là thắng lợi lớn nhất của các trại điêu khắc trong mấy năm qua. Ngày 5.4 vừa qua, Trại điêu khắc đá Bà Rịa - Vũng Tàu bế mạc với 40 bức tượng được đặt ở công viên Bãi Trước. Tôi thấy những tượng vườn đẹp của Bùi Hải Sơn, Ca Lê Thắng, Đinh Văn, Nguyễn Văn Sáng, Ngô Liêm, Trần Thanh Nam, Phan Đình Tiến, Văn Ngọc, Lê Ngọc Hân, Hoàng Tường Minh, Trần Việt Hưng... So với những trại đầu tiên còn tràn lan những "tượng đài thu nhỏ và mỹ nghệ phóng to" thì nhiều tác phẩm sau này đậm ngôn ngữ tượng vườn và đến gần với không gian sinh hoạt công cộng thường nhật hơn.
Tuy nhiên cũng cần nêu một vài "hiểu nhầm" trong quan niệm về trại điêu khắc như là một hình thức hoạt động mỹ thuật hiệu quả nhất hiện nay ở nước ta.
Thứ nhất trại ở đây là ta tạm dịch chữ Symposium vốn bao hàm hai khía cạnh sáng tác và trao đổi, giao lưu tranh luận về học thuật.
Vế học thuật, giao lưu thường còn bị coi nhẹ, ở trại Vũng Tàu lần này có thể nói là bằng không.
Trại chỉ còn là một đợt thi công tượng theo giá rẻ cho địa phương mà thôi. Thứ hai là các trại điêu khắc thường được gắn với lễ hội, festival và vườn tượng mặc dù đây là ba thứ khác nhau mà nếu gắn kết chúng một cách công thức và hành chính hoá thì sẽ có hại cho cả điêu khắc, lễ hội lẫn các không gian công cộng. Chí ít thì việc gắn kết máy móc cũng sẽ giảm hiệu quả của điêu khắc, không gian công cộng cụ thể cũng như môi sinh thẩm mỹ của cộng đồng một cách đáng tiếc.
Trại điêu khắc có thể là một "tiết mục" của festival vì nhân dịp này dễ tìm tài trợ của địa phương hay doanh nghiệp và người dân có dịp tiếp xúc với công việc tạo hình một loại sáng tạo nghệ thuật "khó hiểu" với họ hơn các ngành khác. Tuy nhiên các tác phẩm lại dễ bị coi là "sản phẩm du lịch" một cách thực dụng. Một vườn tượng không thể hình thành nhờ một trại điêu khắc vì không thể có 100% các tác phẩm đẹp, không trùng lặp. Một vườn tượng phải có chủ đề của nó, có yêu cầu chất lượng và nội dung cũng như sự gắn bó với văn hoá của địa phương vì thế phải có sự chọn lọc kỹ hơn, xây dựng lâu dài hơn là chỉ qua một trại.
Có thể nói hầu hết các trại điêu khắc được tổ chức ở nước ta mới chỉ hoàn thành "khúc giữa". Hai khâu trước và sau những ngày thực hiện tác phẩm là rất quan trọng và đòi hỏi chuyên môn cao còn hầu như bị bỏ quên. Không có một chủ trương, một hình ảnh rõ ràng về cái mà trại cần đạt được về nội dung cũng như chất lượng nghệ thuật, phong cách, khuynh hướng. Không có những nội dung học thuật mà symposium đề ra. Không có curator (người tổ chức thực hiện của các nhà bảo tàng, phòng tranh... BT) nắm được năng lực nghệ thuật của những người được mời dự trại. Tác giả nước ngoài càng khó sàng lọc hơn. Có người chưa làm tượng bao giờ cũng được tham gia và chỉ nhân trại mà đi du lịch. Không có sự giới thiệu thấu đáo về địa phương, mục đích yêu cầu của trại để các tác giả có thể tham khảo và tìm gợi ý phác thảo. Khâu này công việc của curator là quyết định, nhưng các BTC lại chưa có những người làm việc này.
Cũng chưa thấy nơi nào trên thế giới chủ động dùng tượng thu được qua các trại cho bài trí đô thị, dùng cho các vườn hoa khác nhau, trên các đường phố, ở các công sở hay cơ sở văn hoá, giáo dục... Việc bày một vườn tượng, bài trí tượng trong một đô thị cũng là công việc nghệ thuật, chuyên môn của kiến trúc sư vườn cảnh hay nhà design đô thị. Ơ khâu cuối của trại hai người này cũng bị bỏ quên. Tóm lại chúng ta mới chỉ làm có khúc giữa, mới hoàn thành có 1/3 trại sáng tác điêu khắc mà thôi.
Ảnh : Một bức tượng được làm tại một trại điêu khắc quốc tế.
